In de evolutie overleeft de sterkste - degene met hoge snelheid, brute kracht of slimme aanpassingen aan de omgeving. Maar klopt dat altijd wel? Soms overleven enorme fouten in de evolutie het op slinkse wijzen. Want al het DNA van alle dieren en mensen zit vol kleine foutjes. En een van de grootste daarvan leeft in de Nederlandse natuur. Hoe dat zit hoor je van evolutiebioloog Manon de Visser (Universiteit Leiden en Naturalis Biodiversity Center).

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oorlogen, humanitaire crisis, klimaatverandering. Het lijkt alsof de wereld steeds zwaarder aanvoelt. Geen wonder dat optimistisch blijven voor veel mensen een uitdaging is. Maar volgens Nicole Geschwind (Maastricht University) kan juist in donkere tijden een positieve houding het verschil maken. In deze aflevering legt Nicole uit waarom het helemaal niet zo vanzelfsprekend is om positief in het leven te staan en hoe optimisme verrassend veel voordelen heeft voor je gezondheid.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de horrorserie The Last of Us infecteert een schimmel nietsvermoedende mensen en neemt langzaam hun gedrag over. Dat klinkt als iets fictiefs, maar die schimmel bestaat echt! Orphiocordyceps infecteert alleen geen mensen, maar mieren. Zodra de schimmel de mier is binnengedrongen neemt-ie de controle langzaam over. Uiteindelijk doet de mier precies wat de schimmel 'wil'. Hoe aannemelijk is het dat deze schimmel overspringt op mensen? Dat vertelt Microbioloog Charissa de Bekker (Universiteit Utrecht). Zij onderzoekt hoe deze schimmel precies de controle overneemt, welke stoffen de schimmel in het brein van de mier verspreidt en waarom sommige daarvan verdacht veel op LSD lijken.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

We liggen allemaal weleens wakker. Je maakt je zorgen over je werk, je studieschuld, twijfels over je relatie... Maar de volgende ochtend ziet alles er ineens een stuk minder heftig uit. Je partner is eigenlijk best lief, die studieschuld kun je op termijn afbetalen, en dat meningsverschil met je baas voelt ineens een stuk minder dramatisch dan vannacht.

Je bent zeker niet de enige die hier last van heeft. En er is goed nieuws: volgens Job van den Hurk, neurowetenschapper aan Maastricht University, is er zelfs een wetenschappelijke verklaring voor waarom die vervelende gedachten ‘s nachts zo aanwezig kunnen zijn.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het heelal is onvoorstelbaar groot, en wordt steeds groter. Sterker nog: het groeit zelfs steeds sneller. Maar hoe weten we dat eigenlijk? Honderd jaar geleden zette Edwin Hubble de astronomie op zijn kop. Hij ontdekte dat sterrenstelsels van ons af bewegen en dat het heelal dus aan het uitdijen is.

In deze aflevering neemt natuurkundige Diederik Roest (Rijksuniversiteit Groningen) ons mee het heelal in. Hij legt hij ons uit hoe Hubble tot zijn ontdekking kwam, wat het dopplereffect ermee te maken heeft, en wat dit alles zegt over de toekomst van ons heelal.

00:00 Wat kun je meten met een radiotelescoop?

00:57 Hoe weten we dat de oerknal echt heeft plaatsgevonden?

02:10 Wat is het waarneembare heelal?

03:00 Hoe groot is het heelal?

04:26 Wat ontdekte Edwin Hubble over het heelal?

04:55 Wat is het Doppler Effect?

05:50 Hoe weten we dat het heelal uitdijt?

06:49 Waarom dijt het heelal versneld uit?

07:20 Wat gebeurt er in de toekomst met het heelal?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van triootjes tot seks met aliens. Seksuele fantasieën zijn dé manier om veilig te experimenteren in je eigen hoofd én ze kunnen je seksleven verbeteren. Schaamte zit alleen vaak nog in de weg. In deze aflevering hoor je van socioloog Lena van de Lande (Erasmus Universiteit) waarom die schaamte niet nodig is. We fantaseren namelijk verrassend vaak over hetzelfde. De wetenschap kan jouw seksfantasieën tot op zekere hoogte zelfs voorspellen.

Durf jij je fantasie (voor de wetenschap) te delen? Voor een interview-studie zoeken we mensen die willen praten over hun fantasieën: Waar gaan ze over? Wat betekenen ze voor jou? Waar denk je dat ze vandaan komen? Je hoeft geen ‘bijzondere’ of ‘typische’ fantasieën te hebben, alle verhalen zijn welkom. Deelname is vrijwillig en anoniem. Meer weten of meedoen? Mail naar vandelande@essb.eur.nl of neem een kijkje op Intimate relationships, love and sexuality | Erasmus School of Social and Behavioural Sciences | Erasmus University Rotterdam

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Waarom heeft een zebra strepen en een giraffe vlekken? De natuur lijkt soms willekeurig, maar achter die patronen schuilt keiharde wiskunde. Die ontdekking werd gedaan door de briljante wiskundige Alan Turing, onder andere bekend van het kraken van de Enigma code tijdens de Tweede Wereldoorlog en grondlegger van de computer. In deze aflevering laat wiskundige Jan Bouwe van den Berg (Vrije Universiteit Amsterdam) zien hoe Turing ook de "code" van dierenvachten wist te kraken - en waarom deze theorie tot vandaag de dag verrassend actueel is.

Deze aflevering is gemaakt met ARTIS voor het Aardbewoners Festival.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Hoe komt het dat je niet meer in een rechte lijn kunt lopen als je een glaasje te veel op hebt? Of na een avond borrelen in je bed ligt te tollen terwijl je toch echt stil ligt? Alcohol en je evenwichtsorgaan zijn geen goede vrienden. Hoe dat komt? Je krijgt het antwoord van Professor Kingma (Universiteit Maastricht).

En wil je na het luisteren van deze aflevering nog weten wat het beste werkt tegen katers? Dat hoor je in deze aflevering.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De ene dag lees je dat Ozempic hét medicijn is dat obesitas de wereld uit helpt en zelfs werkt tegen meer dan 40 aandoeningen — van Alzheimer tot leverfalen. De andere dag duiken berichten op over haaruitval, nierproblemen of andere bijwerkingen. In deze aflevering scheidt hoogleraar Gijs Goossens (Universiteit Maastricht) de zin van de onzin. Wat doen afvalmedicijnen écht in het lichaam, welke claims zijn wetenschappelijk onderbouwd, en welke moeten we met een flinke korrel zout nemen.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Voor onze show op 4 juni zijn nog enkele kaarten te krijgen. Het wordt een betoverende avond met indrukwekkende 360-graden beelden. Topwetenschappers vertellen meeslepende verhalen over wiskunde in de natuur, dierenpatronen, zombies, mierensamenlevingen, salamanders en evolutietheorie. Napraten kan tijdens een exclusieve avondwandeling door ARTIS.

Kaartjes kosten slechts 17,50, of 12,50 voor studenten. Tickets zijn te koop via: www.artis.nl/uvnl

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Vroeg of laat krijgen we er allemaal mee te maken, het verlies van een dierbare. Hoe ga je dan om met de rouw? Huil je helemaal niet, is er dan iets mis? En wat als je een jaar later nog steeds je leven niet kunt oppakken, is dat dan nog normaal? Lonneke Lenferink (Universiteit Twente) neemt je in deze aflevering mee in de wereld van verlies en hoe wij daarop reageren.

En nog iets heel anders: de Universiteit van Nederland en ARTIS werken voor het eerst samen. Op 4 juni 2025 kan je in het ARTIS-Planetarium genieten van een bijzondere avond met topwetenschappers, adembenemende 360 graden-beelden en een exclusieve avondwandeling door het park. Kaarten zijn vanaf nuhier te koop en via artis.nl/uvnl

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Decennialang stond Amerika stevig bovenaan als de machtigste natie ter wereld. Maar die tijd lijkt voorbij. China, Rusland, India — en zelfs Europa — eisen steeds vaker een plek aan tafel op. De wereldorde is in beweging. Maar wie bepaalt eigenlijk de spelregels?

In deze aflevering onderzoeken we die vraag met onderzoeker parlementaire geschiedenis,Laurien Crump (Radboud Universiteit). Aan de hand van biljart, Catan en een potje kaarten laat zij op verrassende en speelse wijze zien hoe landen elkaar uitdagen, omzeilen of juist samenwerken. Veranderen we van een wereld met vaste regels naar een chaotisch spel zonder scheidsrechter? En wat betekent dat voor jou?

00:00 Wie is de baas van de wereld?

00:57 Hoe werd Amerika het machtigste land van de wereld?

02:30 Waarom was Amerika het machtigste land?

03:06 Kunnen andere landen machtiger worden dan Amerika?

04:03 Wordt China machtiger dan Amerika?

05:20 Hoe werd de wereldorde vroeger bepaald?

06:00 Hoe wordt de wereldorde in westerse landen bepaald?

07:10 Hoe wordt de wereldorde bepaald in niet-westerse landen?

09:00 Hoe verandert Trump de wereldorde?

10:45 Wie is de baas van de wereld?

11:42 Wat gaat er in Nederland veranderen door de nieuwe wereldorde?

Wil je ons iets vragen? Of heb je een opmerking? Dat kan via dit formulier: https://forms.gle/5YTUR72pTwzXRAFk6

Meer wetenschap? Check:

Onze website ► http://www.universiteitvannederland.nl/

Instagram ►https://www.instagram.com/UniversiteitNL

Facebook ► https://www.facebook.com/UniversiteitvanNederland

Voor niet-commercieel gebruik is het toegestaan om fragmenten (mits de context behouden) te gebruiken. Vermeld wel altijd bron: Universiteit van Nederland. Bij twijfel, mail ons op info@universiteitvannederland.nl

Over de Universiteit van Nederland:

De Universiteit van Nederland heeft een onafhankelijke redactie die elke week podcasts, video’s en social posts maakt over wetenschappelijke onderwerpen. Wij geloven dat iedereen moet kunnen leren van de topwetenschappers die we hebben in Nederland. Zonder collegegeld of tentamens. Wij zijn de universiteit voor iederéén.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Als we denken aan leiders, komen vaak namen van grote historische figuren of invloedrijke CEO’s naar boven. Of misschien denk je wel aan je eigen baas of manager? Maar leiderschap is niet alleen weggelegd voor mensen aan de top. Sterker nog: in vrijwel iedereen schuilt een leider. Wist je dat 70% van de eigenschappen die een goede leider kenmerken, gewoon te leren zijn? Ook als je geen promotie nastreeft, kan het tonen van leiderschap een groot verschil maken – in je werk, je team en zelfs daarbuiten.

Of je nu aan het begin van je carrière staat of al jarenlang meedraait; in deze aflevering deelt managementwetenschapper Lien Desmet (Open Universiteit) een stappenplan, zodat ook jij je tot een goede leider kunt ontwikkelen.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Hoe zou het zijn als artsen precies kunnen voorspellen wat er in jouw lichaam gebeurt. Als ze behandelingen moeiteloos kunnen uitproberen zonder dat jij daar iets van merkt. En dat je altijd de juiste medicijnen krijgt, die het beste werken voor jou. Klinkt als een droom, maar in de toekomst zou dat zomaar kunnen. Biomedisch ingenieur Carlijn Buck (Technische Universiteit Eindhoven) werkt aan een digital twin - een digitale kopie van een patiënt die met je meegroeit. Zodat jij betere en persoonlijkere zorg krijgt.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Wat als je frietjes kan eten die zijn gegroeid op jouw eigen plas? En waarom zouden we dat eigenlijk willen? Spoiler: het is duurzamer dan je denkt, en het stinkt minder dan je zou verwachten. 🌱🍟 Volgens onderzoeker Kimo van Dijk van de Wageningen University & Research spoelen we nu teveel waardevolle voedingsstoffen gewoon door het toilet. In deze aflevering laat hij zien hoe we urine kunnen opvangen en omzetten tot een veilige en effectieve meststof - die zelfs 25% beter werkt dan kunstmest.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Nederlandse onderwereld wordt steeds gewelddadiger, met patronen die doen denken aan de maffia in Italië. Maar hoe pak je dat aan, zonder dat het escaleert? In deze aflevering kijken we met jurist Laura Peters (Rijksuniversiteit Groningen) naar de Italiaanse aanpak van georganiseerde misdaad. Wat doet Italië anders? En welke onderdelen van hun harde aanpak zouden ook in Nederland kunnen werken? Laura heeft in deze aflevering drie lessen.

Heb je deel 1 van deze maffia-serie gemist, check die dan in het kanaal of via deze link: https://open.spotify.com/episode/008O87l8EcoqsUcAwX0UZf?si=bv3dRcL5S-ihHOgl-FII2w

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Nederland krijgt te maken met steeds gewelddadigere criminaliteit: liquidaties op klaarlichte dag, bedreigde journalisten, en explosies bij woningen. In Nederland zijn we dit niet gewend. Maar in Italië zagen ze dit soort geweld al veel eerder. In de jaren 80 en 90 voerde extreem maffia-geweld daar de boventoon. Hoe kon het daar zo uit de hand lopen? En wat maakt dat Italiaanse misdaad zo’n andere vorm aanneemt dan in Nederland? In deze aflevering duiken we met jurist Laura Peters (Rijksuniversiteit Groningen) in de geschiedenis van de Italiaanse maffia — en zoeken we naar de eerste zorgwekkende overeenkomsten met wat we hier nu zien.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Het klinkt misschien gek, maar het is goed mogelijke dat in de toekomst hele kleine luchtbelletjes, ook wel microbubbels genoemd, jouw leven gaan redden. Tim Segers van de Universiteit Twente doet onderzoek naar de medische inzet van microbellen, die zo klein zijn dat er zo’n twintig stuks naast elkaar in een menselijk haar passen. In zijn onderzoek kijkt hij hoe je microbellen een coating met medicijnen mee kan geven die medicijnen bevat. Door de microbellen te injecteren in je bloed en ze vervolgens te laten knappen in je lichaam, kunnen ze ziektes als kanker veel gerichter behandelen.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Rechts-extremisme, links extremisme, anti-institutioneel extremisme… Je hoort de termen veel voorbij komen, in de media, maar ook in de politiek. Maar wanneer ben jeeigenlijkeen extremist? En als je dat label krijgt van de overheid, wat voor effect heeft dat dan? Die vragen onderzoekt criminoloog Fiore Geelhoed van de Erasmus Universiteit Rotterdam. Zij ontdekte dat het anti-extremisme beleid van de overheid onbedoeld juist extremisme in de hand kan werken.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

De Universiteit van Nederland en ARTIS werken voor het eerst samen. Op 2 en 3 juni 2025 kan je in het ARTIS-Planetarium genieten van een bijzondere avond met topwetenschappers, adembenemende 360 graden-beelden en een exclusieve avondwandeling door het park. Kaarten zijn vanaf nu hier te koop en via artis.nl/uvnl

Na succesvolle avonden vol wetenschap in Paradiso en Carré viert de Universiteit van Nederland nu topwetenschap in het ARTIS-Planetarium. Wederom een unieke locatie die het mogelijk maakt om verhalen tot leven te wekken.

De avond, die onderdeel is van het Aardbewoners Festival, staat in het teken van de ogenschijnlijk natuurlijke chaos. Topwetenschappers nemen je mee in verhalen over mutaties, schimmels die mieren ‘overnemen’ en structuren die orde scheppen in de chaotische natuur. En welke invloed hebben wij als mede-aardbewoners op de gezondheid van die natuur, die ook maar wat doet.

Bezoekers ervaren de kwetsbaarheid van de planeet wanneer ze als een astronaut vanuit de ruimteop onze kleine blauwe planeet afvliegen in het ARTIS-Planetarium. Waarna evolutiebioloog Manon de Visser (Universiteit Leiden / Naturalis) laat zien dat evolutionaire processen door toeval worden gedreven en lang niet elke mutatie 'zinvol' is. Wiskundige Jan Bouwe van den Berg (Vrije Universiteit Amsterdam) zoekt naar de wiskundige logica achter patronen in de natuur, zoals de kenmerkende patronen van zebra-strepen. Microbioloog Charissa de Bekker (Universiteit Utrecht) neemt het publiek mee naar de wereld van mierenkolonies, waar ze toont hoe een externe factor als een schimmel een geordende kolonie lijkt te ontregelen.

Theatermaker Eveline van Rijswijk voegt een artistieke twist toe met een speciale bijdrage over de rol van de mens in de ‘natuurlijke chaos’.

Na afloop krijgen bezoekers de unieke kans om ARTIS-Park te ontdekken tijdens een exclusieve avondwandeling. Beide avonden hebben dezelfde programmering.

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.

Den Haag lijkt maar geen grip te krijgen op de woningnood. De voorgestelde huurbevriezing van Woonminister Mona Keijzer wil de sociale huren nu bevriezen, maar daardoor hebben woningcorporaties nóg minder geld om nieuwe huizen te bouwen en dreigt het woningtekort nog verder op te lopen. Hoogleraar Piet Eichholtz (Maastricht University) onderzocht een verrassend simpele oplossing voor het woningtekort: samenwonen! Verschillende enquetes laten zien dat een deel van de mensen openstaat samenwonen, zó veel zelfs, dat het op korte termijn het woningtekort zou kunnen halveren. Er zijn alleen nog een aantal barrières volgens Piet. In deze aflevering vertelt hij hoe samenwonen een sleutelrol kan spelen in het oplossen van de woningcrisis - en wat er nodig is om die drempels weg te nemen.

Meer over hospitaverhuur: https://www.rijksoverheid.nl/actueel/nieuws/2024/06/14/wetswijziging-hospitaverhuur-in-voorbereiding

Zie het privacybeleid op https://art19.com/privacy en de privacyverklaring van Californië op https://art19.com/privacy#do-not-sell-my-info.