Het Centraal Planbureau maakt zich zorgen over bedrijven die, in hun ogen, onterecht in leven blijven, en over nieuwe, gezonde ondernemingen die niet doorbreken. Dat staat in een deze week gepresenteerd rapport. Volgens macroeconoom Arnoud Boot komt dat rapport op een belangrijk moment. ‘De kabinetsformatie is in gang en voormalig ASML-ceo Peter Wennink brengt binnenkort zijn rapport uit.’
Wat zegt het CPB precies?
Het CPB waarschuwt, terecht, dat we niet moeten meegaan in al het geklaag van ondernemingen die zeggen steun nodig te hebben. We zijn veel te lang doorgegaan met steun, waardoor bestaande bedrijven overeind blijven en het nieuwe geen kans krijgt. Dat is ook de kernboodschap: innovatie komt van challengers, van nieuwe bedrijven die opkomen. Maar juist die bedrijven worden op allerlei manieren belemmerd. De Europese grenzen en de binnenmarkt zorgen daarbij voor grote problemen, vooral voor kleinere ondernemingen. Er ligt te veel focus op steun voor grote bedrijven, wat veel capaciteit van de economie wegslurpt.
Maar grote bedrijven als ASML zijn toch onze trots?
We zijn natuurlijk blij dat een bedrijf als ASML zich in Nederland heeft kunnen ontwikkelen. Het bedrijf werd in 1995 door Philips naar de beurs gebracht, waardoor de ‘kleffe deken’ van Philips verdween en ASML zich vrij kon ontwikkelen. Philips was cruciaal voor het opbouwen van de kennisinfrastructuur in Nederland die nodig was om de markt te openen. Dat leidde tot allerlei spin-offs. Nu staat ASML op het hoogtepunt van zijn macht en succes. Maar het project Beethoven is bedoeld voor de hele regio Eindhoven en is geen specifieke steun aan ASML. Dat is iets wat ik steeds moet blijven benadrukken.
Dus we hebben de grote bedrijven wel nodig, maar – tot op zekere hoogte?
ASML profiteert wel van de verbeterde kennisinfrastructuur. Als we het als steun aan ASML gaan zien, wordt het bedrijf de kleffe deken en komt het nieuwe niet meer boven. Dat is cruciaal. Grote bedrijven hoef je alleen een voorspelbare omgeving te bieden: voorspelbaarheid en consistent overheidsbeleid. Je moet ze niet op allerlei manieren subsidiëren. Die subsidiestroom moet juist naar bedrijven gaan die een hobbel moeten overwinnen en een steuntje in de rug nodig hebben.
Voormalige ASML-ceo Peter Wennink komt binnenkort met een rapport. Wat verwacht je daar van?
Het is een onafhankelijk rapport van Peter Wennink, maar hij zal zorgvuldig moeten benadrukken dat het innovatieve gehalte van de economie wordt versterkt én dat grote bedrijven voorspelbaarheid nodig hebben. Hij moet duidelijk maken dat het succes van ondernemend Nederland juist voortkomt uit het geven van kansen aan het nieuwe. Kijk naar ASML: zo is dat tot stand gekomen.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
