De temperatuur stijgt en dat merken we vooral in de stad. Waar steen, beton en asfalt overheersen, wordt het op dagen als deze snikheet. Hoe houden we onze steden leefbaar, gezond en koel?

Deze aflevering in het kort:

☑️ Hittestress: waarom steden veranderen in bakovens

☑️ Wat het Binnenhof leert over hittebestrijding

☑️ Klimaatverandering maakt koffie (en meer) flink duurder

In deze aflevering duiken we in het groeiende probleem van hittestress. Op zomerse dagen lopen de gevoelstemperaturen in binnensteden op tot boven de 45 graden. Dat zorgt niet alleen voor een onprettige leefomgeving, maar vormt ook een reëel gevaar voor de volksgezondheid. Ouderen, jonge kinderen en chronisch zieken lopen het meeste risico, vertelt Frank Del Gatto vanNL Greenlabel. Hij legt uit hoe gebieden als Nijmegen en Amsterdam-Zuidoost al werken aan groene, verkoelende oplossingen en hoe het Binnenhof zelf een testcase is geworden.

🎧Luister ook: koraal in crisis: kunnen we het nog redden?

De oorzaak van het probleem ligt deels bij onszelf: we hebben onze steden volgestort met steen, asfalt en beton. En hoewel de overheid inmiddels werkt aan een ‘Hitte-aanpak’, mist het volgens hem nog aan daadkracht en uitvoering. “Met satellietdata en hittestressmetingen is vandaag al inzichtelijk te maken waar het misgaat en waar vergroening direct verschil maakt”, aldus Del Gatto. Zo is er nu ook de Nationale Dashboard Toekomstbestendige Leefomgeving: een digitaal platform dat gemeenten en provincies in Nederland helpt de staat van hun leefomgeving te monitoren en verbeteren.

🎧 Luister ook: scheepvaart gaat nu eindelijk CO2-bonnetje betalen

Naast hittestress raakt klimaatverandering ook direct ons bord én ons kopje koffie. Grote koffieproducentenverhogen hun prijzen door mislukte oogsten in landen als Brazilië en Vietnam. Droogte, hitte en extreme weersomstandigheden maken de koffieteelt namelijk steeds risicovoller. En het blijft niet bij koffie, vertelt ons groene geweten Aniek Moonen. Ook cacao, rijst, avocado’s en plantaardige oliën worden getroffen. “Klimaatverandering is dus niet alleen een verhaal over de toekomst, het zit inmiddels gewoon in ons boodschappenmandje.”

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland is in de ban van de NAVO-top. Moet je als duurzame belegger nu geld steken in wapens om de ruziemakers in de wereld af te schrikken?

Deze aflevering in het kort:

☑️ Kun je als groene belegger investeren in wapens?

☑️ Hoe voorkom je greenwashing duurzame beleggingen?

☑️ Van olie plastic maken, met de inzet van lucht

De oorlogsdreiging in Europa groeit, het defensiebudget stijgt en steeds meer landen kiezen voor militaire afschrikking. Maar hoe verhoudt zich dat tot duurzaam beleggen? Moet je als groene belegger de wapenindustrie toch maar gaan omarmen of zak je daarmee door een morele ondergrens? In deze aflevering gaan we hierover in gesprek met Hadewych Kuiper vanTriodos Investment Management. Volgens haar is het geen investeringsvraagstuk, omdat er voldoende geld is. Het gaat de wapenindustrie vooral om langetermijncontracten en die zekerheid kan enkel de overheid geven.

🎧 Luister ook | Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economie

Bij Triodos beleggen ze dus principieel niet in wapens. Ook niet nu de roep om veiligheid luider klinkt dan ooit. Al was het alleen al, omdat deze industrie één van de meest vervuilende is die je je maar kunt voorstellen. Maar waar ligt de grens als het gaat om technologie met een ‘dual use’, zoals satellietsystemen of communicatietechnologie? Verder legt Kuiper uit hoe je maatschappelijke waarde kunt meten en waarom impact belangrijker is dan alleen ESG-scores.

🎧Luister ook | Zeewier als messtof voor de landbouw

In Colorado hebben wetenschappers een manier gevonden om olie om te zetten in plastic, met niets anders dan zichtbaar licht. “Het klinkt als science fiction, maar het gebeurt echt”, verteltSuze Gehem. “Bij kamertemperatuur, zonder oven of extra energie. Ze gebruiken daarvoor fotokatalyse, een proces dat lijkt op fotosynthese, waarbij licht moleculen herordent. Dat maakt het schoner en energiezuiniger dan traditionele methoden. Vooral bij plastic en medicijnen kan dit een enorme stap zijn richting een duurzamere chemische industrie.”

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Mei was een van de droogste maanden sinds 1976. En volgens de Europese klimaatdienst Copernicus is dit geen uitzondering meer, maar het nieuwe normaal.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Water recyclen met de Hydraloop, oplossing tegen watertekort

☑️ Earth Overshoot valt dit jaar op 24 juli

☑️ Jongeren maken zich minder druk om het klimaat

Nederland staat bekend om zijn watermanagement, maar focust vooral op overstromingen. Ondertussen groeit een minstens zo groot probleem: waterschaarste. De gevolgen zijn nu al merkbaar – van lage grondwaterstanden en sproeiverboden tot druk op drinkwatervoorzieningen. In deze aflevering spreken we met Arthur Valkieser, oprichter vanHydraloop. Zijn innovatieve systeem maakt het mogelijk om tot wel 45% van je huishoudelijke watergebruik te hergebruiken. Douchewater dat je toilet doorspoelt of je wasmachine voedt, zonder gedoe met filters of chemicaliën.

🎧Luister ook: Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economie

Hydraloop is compact, plug & play, en geschikt voor nieuwbouw én bestaande woningen. We bespreken de impact van droogte op huishoudens, de rol van overheidsbeleid, en waarom Nederland achterloopt op het gebied van waterrecycling. Ook kijken we naar andere landen, zoals in het Midden-Oosten, waar dit soort oplossingen al breder worden toegepast. Welke rol zouden gemeenten en projectontwikkelaars hierin kunnen spelen? En wat is er nodig om deze technologie op grote schaal door te laten breken?

🎧Luister ook: Zeewier als messtof

Ons groene geweten is deze keer Klaske Kruk van Circularities. Zij haalt een onderzoek aan van Ipsos I&O. Daaruit blijkt dat hun zorgen over klimaatverandering afnemen. Jongeren voelen zich vaak machteloos en schuiven het onderwerp naar de achtergrond. Terwijl hun bewustzijn over duurzame keuzes toeneemt, daalt hun gedrag juist: ze vliegen meer, douchen langer en eten vaker vlees. Ook vinden steeds minder jongeren dat de overheid meer moet doen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een nieuwe raffinaderij in Beverwijk maakt meststof van zeewier. Het klinkt exotisch, maar is bloedserieus. Holdfast and Stipe komt hiermee met een plantaardig alternatief voor kunstmest.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Waarom zeewier een duurzaam alternatief kan worden voor kunstmest

☑️ Hoe boeren hogere opbrengsten kunnen behalen met minder impact

☑️ Nog steeds zit er PFAS op onze groenten en fruit

In deze aflevering onderzoeken we de impact van deze innovatie. Die moet een oplossing bieden voor problemen van boeren. Zij moeten vergroenen, maar stuiten op stikstofregels, bodemuitputting en hoge kosten. Holdfast and Stipe biedt ze een 100% plantaardige meststof op basis van zeewier. Gemaakt in een eigen raffinaderij in Beverwijk, zonder chemische bewerking en met een reeks wetenschappelijk onderbouwde voordelen voor gewas, bodem en klimaat.

🎧 Luister ook: Hoe bouwen we een economie zonder afval?

Nikki Spil vertelt hoe haar meststof zorgt voor gezondere bodems en sterkere planten. Ook het milieu vaart er wel bij: de ecologische voetafdruk is 50 procent kleiner dan die van kunstmest en de koolstofopslag in de bodem neemt toe. Daarnaast staan we stil bij de opschaling. Want hoe krijg je dit type innovatie echt de landbouw in? Boeren reageren in eerste instantie enthousiast, maar het bedrijf heeft nog wel een lange weg te gaan voordat er op grote schaal impact gemaakt kan worden.

🎧 Luister ook: schoon water als Nederlands exportproduct

Harm komt met schokkende cijfers over groentepestidicen Op meer dan de helft van onze kropsla, druiven en aardbeien zitten resten van PFAS-bestrijdingsmiddelen. Dat blijkt uit onderzoek door PAN NL - Pesticide Action Network Netherlands. ‘In de Europese Unie zijn nog steeds meer dan 30 soorten PFAS-pesticiden toegestaan en het heeft er alle schijn van dat die kankerverwekkend zijn, je hormoonhuishouding verstoren, je vruchtbaarheid aantasten of heel giftig zijn voor het waterleven. Laten we dit soort gif alsjeblieft uitbannen.”

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er moet iets veranderen aan onze manier van leven. Maar waarom doen we het dan niet? Kunstenaar en programmamaker Lucas De Man schreef er een boek over. “We zitten niet alleen in een klimaatcrisis, maar vooral in een waardencrisis.”

Deze aflevering in het kort:

☑️ Waarom het oude verhaal van winst en ego niet meer werkt

☑️ Verduurzamen van Tata Steel kost Nederland miljarden euro’s

☑️ Herbewapening bedreigt klimaatdoelen

We leven in een tijd vol crises - van klimaat tot mentaal welzijn - en steeds meer mensen vragen zich af: waar gaat het heen met de wereld? En belangrijker nog: wat kan ík doen? Lucas De Man zoekt in zijn nieuwste boek naar antwoorden op deze grote vragen. Hij pleitin zijn boek voor een andere kijk op vooruitgang en een ander toekomstverhaal. Volgens hem is het dominante verhaal van individualisme, efficiëntie en winst uitgewerkt.

🎧 Luister ook: koraal in crisis: kunnen we het nog redden?

Een term die hij in zijn boek beschrijft is eco-elitisme. Het is het verwijt dat duurzaamheid vooral een hobby of overtuiging is van hoogopgeleide, welgestelde mensen die zich zonnepanelen, elektrische auto’s, biologische voeding of een CO2-compensatie kunnen permitteren. “Dat is op zich niet erg, maar het wordt wél een probleem als die groep vooral op zichzelf focust, kritiek uit op anderen en zich moreel verheven voelt”, aldus De Man. Zo is hij bijvoorbeeld erg kritisch op historicus Rutger Bregman. “Niet om zijn optimisme, maar om zijn stelligheid. Zijn waarheid is wéér een waarheid van bovenaf.” Volgens Lucas De Man hebben we geen nieuwe goeroes nodig, maar gedeelde verhalen die ontstaan vanuit diversiteit, twijfel en samenwerking.

🎧 Luister ook: Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economie

Harm windt zich intussen op over de nieuwe wapenwedloop in de wereld. Deze wereldwijde ontwikkeling noemt hij een grote bedreiging voor de klimaatdoelen. “Alleen al de herbewapening van de Navo zorgt voor 200 miljoen ton extra broeikasgassen per jaar. En elke dollar die naar wapens gaat, gaat niet naar een echte veilige toekomst”, aldus Harm. Hij refereert daarbij aan onderzoeker Ellie Kinney van het Conflict and Environment Observatory. Zij schreef een rapport dat werd aangehaald in The Guardian. “We investeren nu in militaire veiligheid, verhogen daardoor de wereldwijde uitstoot en verergeren de klimaatcrisis op de lange termijn.”

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van bakfiets tot mobiliteitsbudget. Voor veel mkb’ers is het verduurzamen van hun mobiliteit een flinke uitdaging.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Wat mkb’ers nú al kunnen doen om hun mobiliteit te verduurzamen

☑️ De impact van milieuzones op ondernemers in de binnenstad

☑️ Hoe gedragsverandering net zo belangrijk is als techniek

Bestelbusjes en leaseauto’s zorgen voor een groot deel van de uitstoot, maar hoe maak je daarin slimme én haalbare keuzes? In deze aflevering hoor je hoe je als ondernemer stappen zet zonder je bedrijf stil te zetten.Te gast is Walther Ploos van Amstel, mobiliteitsexpert en lector City Logistiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Hij vertelt dat elektrisch rijden voor mkb’ers nu al voordeliger is, niet alleen voor het klimaat, maar ook voor de eigen bedrijfskas. Verder gaat het onder meer nog over elektrische bakfietsen, mobiliteitsbudgetten, thuiswerken en het belang van gedragsverandering.

🎧Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economie

Ook bespreken we met hem de impact van milieuzones in steden. Sinds januari zijn dieselbusjes op veel plekken niet meer welkom in de binnenstad. Dat wordt op gehandhaafd, vertelt hij. “In Rotterdam zijn er al 8000 waarschuwingen uitgedeeld. Vanaf 1 juli blijft het daar niet bij, dan leidt het tot een boete van 140 euro.” Ondernemers die moeten leveren of bouwen in de stad moeten zich dus aanpassen. En dat doen ze volgens Ploos van Amstel dan ook.

🎧Koraal in crisis, kunnen we het nog redden?

Harm windt zich op over een bericht over groene beleggingsfondsen. Die blijken namelijk voor meer dan 33 miljard dollar te hebben geïnvesteerd in olie- en gas. “Fondsen met klinkende namen als Sustainable Global Stars en Europe Climate Pathway stoppen veel geld in Shell, BP, TotalEnergies, ExxonMobil en Chevron. Het argument is dat ze via aandelen invloed kunnen uitoefenen op de verduurzaming van deze fossiele bedrijven. Maar in de praktijk komt daar weinig van terecht. Ik weet niet precies wie wie nu voor de gek aan het houden is.”

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De wereld zoals we die kennen stort onvermijdelijk in. Het is de confronterende openingszin van Ecoliberalisme, het nieuwe boek van betekeniseconoom Kees Klomp.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Waarom Kees Klomp denkt dat het kapitalisme fundamenteel faalt

☑️ Wat ecoliberalisme precies inhoudt en hoe het kan werken

☑️ Waarom de natuur steeds slechter in staat is om CO2 op te nemen

In deze aflevering van BNR Duurzaam staat het fundamentele systeemfalen van het kapitalisme centraal. Kees Klomp draagtin zijn boek alternatieven aan. Volgens hem hebben we niet alleen een ecologische, maar ook een psychologische, sociale én economische crisis te pakken. Dat is allemaal terug te voeren op een economie die draait op begeerte in plaats van behoefte.

🎧Luister ook: koraal in crisis: kunnen we het nog redden?

Met het begrip ecoliberalisme presenteert Klomp een nieuwe manier van denken: vrijheid en gelijkwaardigheid, maar dan voor alle levensvormen en dus niet alleen de mens. Het is een pleidooi voor een economie waarin zorg voor elkaar en voor de aarde centraal staan. Geen winstmaximalisatie, maar welzijn. Geen groei om de groei, maar productie binnen planetaire grenzen. In het gesprek legt Klomp uit hoe zo’n systeem eruit kan zien, waarom het onvermijdelijk is dat de oude wereld crasht en hoe we nú al stappen kunnen zetten richting een economie van betekenis.

🎧Luister ook: scheepvaart gaat nu eindelijk CO2-bonnetje betalen

Maar terwijl er nieuwe economische denkrichtingen opstaan, blijkt ook dat de natuur ons steeds minder kan helpen bij het dempen van de schade.Uit recente metingen blijkt dat bossen en oceanen - tot nu toe onze belangrijkste CO2-opslag - minder goed functioneren door droogte, hittegolven en bosbranden. De jaarlijkse CO2-stijging is bijna verdubbeld. Dat betekent dat zelfs als wij minder uitstoten, de natuur zélf inmiddels meer CO2 terug de atmosfeer in pompt. Een zorgwekkende ontwikkeling, die de urgentie van systemische verandering nog eens onderstreept.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In Frankrijk is een enorme ondergrondse voorraad witte waterstof ontdekt. Schoon, overvloedig en zó uit de grond: wordt dit de onverwachte sleutel tot een fossielvrije toekomst?

Deze aflevering in het kort:

☑️ Wat is witte waterstof en waarom is de vondst in Frankrijk zo bijzonder?

☑️ De kansen én technische uitdagingen van natuurlijke waterstofwinning

☑️ Britse overheid financiert geo-engineering projecten

De witte waterstof ligt opgeslagen in de bodem van Lotharingen. Deze koolstofvrije energiebron ontstaat zonder menselijke tussenkomst door geologische processen, zoals de interactie van water met ijzerrijk gesteente. Volgens wetenschappers kan witte waterstof een betaalbaar en schoon alternatief worden voor fossiele brandstoffen én zelfs voor groene waterstof. Er komt immers geen CO2 vrij bij de winning en energie-intensieve elektrolyse is niet nodig.

🎧Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van 2120

Is dit een stille revolutie of een hype met haken en ogen? En zo zijn er meer vragen. Want hoe makkelijk win je deze ondergrondse brandstof eigenlijk? En wat moet er nú gebeuren om witte waterstof snel een plek te geven in onze energiemix? We vragen het aanMaarten Steinbuch, hoogleraar aan de TU Eindhoven. Hij legt uit hoe de Fransen deze bel hebben ontdekt en waarom de vondst wereldwijd veel aandacht krijgt. Wel waakt Steinbuch ervoor om witte waterstof nu te bestempelen als dé toekomst van onze energievoorziening. Daarvoor zijn er te veel onzekerheden.

🎧Luister ook | Waarom zoveel duurzame bedrijven nu failliet gaan

De Britse overheid gaat experimenten met geo-enginering financieren. Het gaat onder meer om zonlicht weerkaatsende deeltjes in de atmosfeer, wolken reflectiever maken door middel van vernevelde zoutkristallen uit zeewater en het pompen van water op zee-ijs om het te verdikken. ‘Zo kunnen we de aarde afkoelen en tijd kopen om de energietransitie wat rustiger te kunnen laten verlopen - zonder wereldwijde catastrofes’, aldus Harm. Het gaat om een kapitaalinjectie van tientallen miljoenen euro’s.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Koraalriffen zijn onmisbaar voor het leven in zee én voor miljoenen mensen wereldwijd. Maar de riffen verbleken in rap tempo door opwarming van de oceanen.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Waarom 84% van de koraalriffen lijdt onder hittestress

☑️ Wat werkt (en wat niet) bij het herstellen van koraal

☑️ Hoe belangrijk lokale gemeenschappen zijn voor het behoud van rif-gebieden

Wereldwijd staat het slecht gesteld met koraalriffen: meer dan 80 procent heeft te makenmet hittestress. Door opwarming van de oceanen verliezen koralen hun symbiotische algen, wat leidt tot verbleking en mogelijk afsterven. Maar dat is niet het enige probleem. Verzuring van het zeewater, vervuiling, overbevissing en ziektes maken het leven onder water nóg moeilijker. Zeebioloog Ronald Osinga legt uit wat er precies gebeurt, waarom koraal zo belangrijk is voor biodiversiteit, kustbescherming en economie en wat we kunnen verwachten als de temperatuur op aarde blijft stijgen. In het slechtste scenario blijft aan het eind van deze eeuw nog maar één procent van de riffen over.

🎧Luister ook: scheepvaart gaat nu eindelijk CO2-bonnetje betalen

Toch is er ook hoop. Osinga vertelt hoe onderzoekers en lokale gemeenschappen wereldwijd werken aan koraalherstel, onder meer met kunstmatige riffen en laboratoriumtechnieken. Ookde Mineral Accretion Technique komt voorbij, al is Osinga daar kritisch over. Lokale betrokkenheid blijkt cruciaal voor succesvol beheer, net als financiële middelen en langdurige inzet. Maar zonder actie op grotere schaal, blijven dit soort inspanningen volgens hem dweilen met de kraan open.

🎧Luister ook: kan Tata Steel ‘s werelds groenste staalfabriek worden?

Harm trapt de aflevering af met goed nieuws. Een onderzoek onder 130.000 mensen in 125 landen toont aan dat bijna 90 procent van de bevolking wil dat hun regering meer doet tegen klimaatverandering. En twee derde van de ondervraagden wil daarvoor best 1 procent van hun inkomen afstaan. Harm concludeert: een kleine groep klimaatontkenners maakt veel meer en effectiever lawaai dan de stille meerderheid. ‘Laten we daarmee ophouden.’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na bijna tien jaar onderhandelen is er eindelijk een deal: rederijen gaan betalen voor de CO2-uitstoot van hun schepen. De sector bleef tot nu vaak buiten beeld bij nieuwe klimaatafspraken.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Internationale deal over een CO2-heffing voor grote tankers

☑️ Van schonere brandstof tot zeilen; dit zijn de alternatieven

☑️ De klimaatplannen van Hermans pakken wortel van probleem niet aan

De internationale scheepvaart is verantwoordelijk voor zo’n 3 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Harde afspraken werden tot dusver niet echt gemaakt. Zelfs in het Klimaatakkoord van Parijs wordt met geen woord over de scheepvaart gerept. Dat verandert nu. In deze aflevering duiken we in het nieuwe akkoord dat een wereldwijde CO2-heffing voor de scheepvaart introduceert. Gaat dit zorgen voor een groene revolutie op zee of is het vooral symboliek?

🎧 Luister ook | Kernfusie: de belofte van oneindig veel groene energie

Dat vragen we aan Hannah Mosmans. Zij is scheepvaartexpert van de Erasmus Universiteit en legt uit wat er precies is afgesproken, waarom het zo lang heeft geduurd en welke impact dit gaat hebben op reders wereldwijd. Ook spreken we methaar over de alternatieven voor zware stookolie, de technologische uitdagingen én de rol van consumenten. Want moet de oplossing misschien ook gezocht worden in minder consumptie? Want dat leidt uiteindelijk tot minder varen.

🎧Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telen

Ons groene geweten Nikki Trip windt zich op over de klimaatplannen die minister Hermans afgelopen week presenteerde. De industrie krijgt een half miljard euro steun, onder andere via de terugkeer van de Indirecte Kostencompensatie-regeling. Die regeling is bedoeld voor energie-intensieve bedrijven, zoals staal- en kunstmestproducenten, zodat ze niet naar het buitenland vertrekken. ‘Dit is in feite gewoon fossiele subsidies, waar we juist vanaf moeten. Waar ik me over verbaas is het ontbreken van serieuze actie om de kern van het klimaatprobleem echt aan te pakken’, aldus Trip in haar analyse.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de Duin- en Bollenstreek werken gemeenten, woningcorporaties en energiebedrijven samen aan een nieuw warmtenet op aardwarmte. Maar waarom duurt het zo lang? En wie gaat dit betalen?

Deze aflevering in het kort:

☑️ De uitdagingen bij de ontwikkeling en aanleg van een nieuw warmtenet

☑️ Veel agrariërs gebruiken nog steeds teveel glyfosaat

☑️ Ahold-Delhaize drijft de prijzen van biologisch voedsel op

In deze aflevering duiken we in de kansen én de knelpunten van warmtenetten. Dat doen we met Michiel Ottenvanger, projectleider van vanAardwarmte Rijnland. Warmtenetten worden vaak genoemd als dé oplossing om grote groepen woningen van het aardgas af te halen. Maar in de praktijk lopen veel projecten stuk op financiële hobbels, bewonersprotesten en bureaucratische vertraging. Michiel Ottenvanger vertelt hoe het project Aardwarmte Rijnland al vier jaar onderweg is. En toch nog steeds wacht op een eerste schop in de grond. Toch gelooft hij in het plan. Met geothermie als onuitputtelijke warmtebron kunnen straks tienduizenden huishoudens in de regio duurzaam worden verwarmd.

🎧Luister ook | De strijd van Benedicte Ficq tegen grote vervuilers

Maar dan moet de overheid wel de portemonnee trekken, want betaalbaarheid blijft de achilleshiel. Niemand zit te wachten op hogere maandlasten en dit warmtenet aanleggen kost ongeveer 1,3 miljard euro. Volgens Ottenvanger is een duurzaam alternatief zoals de warmtepomp niet per se een beter idee, gelet op de problemen met netcongestie. In deze aflevering bespreken we de rol van overheden, de invloed van de nieuwe Warmtewet en het dilemma tussen publieke regie en commerciële belangen.

🎧Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telen

Harm windt zich intussen op over Albert Heijn Delhaize. Onderzoeksbureau Profundo komt met het bericht dat deze supermarkt de prijzen van biologische producten kunstmatig verhoogt. Zo maken ze tot wel 40 procent meer winst, lezen we op de siteNieuwe Oogst. Op die manier betaalden klanten in 2023 maar liefst 863 miljoen te veel.‘Dat grootgrutters een belangrijke rol moeten en kunnen spelen in het verduurzamen van ons voedselsysteem weet eigenlijk iedereen die een beetje nadenkt. Maar over hoe we dat moeten doen verschillen de meningen blijkbaar nogal.’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tata Steel staat op een kruispunt. Terwijl het bedrijf 1600 banen schrapt, werkt het tegelijk aan een groenere toekomst. Hoe realistisch is die koers richting duurzaamheid, circulaire productie en groen staal?

Deze aflevering in het kort:

☑️ Hoe Tata Steel de meest duurzame staalfabriek van de wereld wil worden

☑️ Vezelhennep wordt gebruikt bij isoleren van 1.000 Friese woningen

☑️ Stroomvraag van datacenters stijgt komende jaren explosief

Harm gaat deze aflevering in gesprek met Hans van der Weijde. Hij is innovatiedirecteur bij Tata Steel in IJmuiden en voorzitter van de landelijke HTSM-werkgroep circulaire economie. Het gesprek gaat onder meer over zeldzame metalen, Europese afhankelijkheden en de kunst van het hergebruiken. Want wat betekenen de geopolitieke spanningen en schaarser wordende grondstoffen voor Nederland? En wat is er nodig om écht circulair te worden – van ontwerp tot productie?

🎧 Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van 2020

Van der Weijde legt uit waarom design-for-recycling cruciaal is en hoe Tata nu al stappen zet richting hergebruik, schrootrecycling en het nuttig inzetten van restproducten zoals staalslakken. Natuurlijk bespreken we ook de recent aangekondigde ontslaggolf en de vraag die op ieders lippen ligt: wat merken omwonenden nu van de duurzame ambities van Tata? Is de belofte van groen staal in 2030 haalbaar of vooral een hoopvolle ambitie?

🎧 Luister ook | Waarom zoveel duurzame bedrijven nu failliet gaan

Het Internationale Energie Agentschap heeft een wereldwijde analyse gemaakt van het toenemende gebruik van AI en stroom in de wereld. wat blijkt? Rond 2030 is de stroomvraag van datacenters verdubbeld tot 945 terawattuur. En de grote boosdoener is AI. 'Als AI wordt gebruikt om emissies overal slim terug te dringen en de innovatie in hernieuwbare energie te versnellen, kan deze toename misschien wel worden gecompenseerd. Maar ik krijg er nogal een ongemakkelijk gevoel van', aldus Harm. ‘Misschien omdat er nergens wordt gezegd op welke manier we met AI daadwerkelijk een klimaatneutrale wereld kunnen maken.’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Windmolens, warmtepompen en waterstof: het zijn dé toverwoorden van de energietransitie. Maar wie zorgt ervoor dat al die duurzame energie ook echt uit ons stopcontact komt?

Deze aflevering in het kort:

☑️ Nog heel veel ruimte op het stroomnet buiten de piekuren

☑️ Eneco investeert fors in herstel van biodiversiteit

☑️ Nieuwe wapenwedloop is slecht nieuws voor milieu en klimaat

Karen de Lathouder is de COO Assets bij Eneco. De energietransitie vraagt volgens haar om grote ambities én harde keuzes. Eneco wil in 2035 klimaatneutraal zijn en investeert daarom fors in zon, wind en warmtenetten. Maar het bedrijf besloot onlangs om niet mee te dingen naar een nieuw windpark op de Noordzee. Volgens De Lathouder is de businesscase momenteel namelijk niet rond te rekenen. Ook gaat het over TenneT. Bedrijven die wachten op een zware elektriciteitsaansluiting kunnen in sommige gevallen toch worden aangesloten. Voorwaarde is wel dat ze tijdens de piekuren afschalen.

🎧 Eiwit uit lucht, de toekomst van voedselproductie

Samen met ons groene geweten Aniek Moonen bespreken we de rol van energiebedrijven in de verduurzaming van Nederland. Van slimme manieren om netcongestie te omzeilen tot biodiversiteitsdoelen bij nieuwe projecten. Het energiebedrijf wil inmiddels dat alle investeringsbeslissingen voor nieuwe duurzame energiebronnen op land een netto positief effect hebben op de biodiversiteit. Dit betekent dat Eneco zich inspant voor herstel van de biodiversiteit tot minimaal 110 procent ten opzichte van de staat bij aanvang van het project.

🎧 Een masterplan voor duurzame landbouw in Nederland

Harm windt zich op over de miljarden die in de krijgsmacht worden gestopt. Deze nieuwe wapenwedloop heeft volgens hem een extreem grote impact op het milieu. "Van tanks tot straaljagers, onderzeeboten, wapens, bommen, oefenterreinen en kazernes. Die kosten allemaal bij elkaar grote hoeveelheden grondstoffen en fossiele brandstof om het te maken en aan de gang te houden. De oorlogsindustrie is zeer vervuilend. Naar schatting van enkele wetenschappers komt daar meer dan 5 procent van de wereldwijde uitstoot vandaan, meer dan lucht- en scheepvaart gecombineerd."

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Schoon water lijkt vanzelfsprekend. Toch kampen wereldwijd miljoenen mensen met droogte en vervuiling. Het Nederlandse bedrijf Dutch Clean Tech claimt een oplossing te hebben.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Hoe de technologie Dutch Clean Tech water zuivert

☑️ Twijfels over de 25%-regel voor sociale verandering

☑️ Oplossen van Netcongestie hoeft geen 200 miljard euro te kosten

Van microplastics in oceanen tot giftige lozingen in rivieren. De watercrisis is één van de grootste milieuproblemen van deze tijd. Wereldwijd hebben 2 miljard mensen geen toegang tot schoon drinkwater. Zelfs in Nederland zien we steeds vaker periodes van droogte en een dalend grondwaterpeil. Het Noord-Hollandse bedrijfDutch Clean Tech heeft een innovatieve waterzuiveringstechnologie ontwikkeld die volgens hen zowel betaalbaar als schaalbaar is. “We filteren vervuiling zonder chemische toevoegingen en kunnen ons systeem overal ter wereld inzetten”, vertelt Sander Pielkenrood, directeur van het bedrijf.

🎧Luister ook | De plastic recycling-industrie dreigt te worden weggevaagd

Dutch Clean Tech werkt al aan projecten in onder andere Mexico en Guatemala. Hier wordt vervuild rivierwater omgezet in schoon drinkwater dat voldoet aan de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Ook dichter bij huis, op Schiphol, zuiveren ze afvalwater met restanten van olie en kerosine. In deze aflevering van BNR Duurzaam bespreken we de technologische mogelijkheden, de obstakels op het gebied van regelgeving en hoe financiering kan helpen om schoon water toegankelijk te maken voor iedereen.

🎧Luister ook | Een concrete route naar minder CO-uitstoot

Harm heeft het in zijn betoog over netcongestie. Het kost eindeloos veel miljarden om het net te verzwaren, maar daar worden nu vraagtekens bij gezet door experts van onder meer Holland Solar, de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie, NedZero en Energy Storage NL. Hun boodschap is simpel: stem vraag en aanbod beter op elkaar af. ‘Door op piekmomenten meer eigen stroom te gebruiken, door slimme opslag en grootverbruikers te betalen om buiten de spits stroom te gebruiken. Zo kunnen veel problemen worden voorkomen en hoeft er niet 195 miljard te worden geïnvesteerd’, aldus Harm. ‘Hopelijk gaan er wat creatieve geesten mee aan de slag.’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland verspilt nog altijd veel te veel grondstoffen. Een nieuwe vereniging van 45 bedrijven wil daar verandering in brengen en circulair ondernemen de norm maken.

Deze aflevering in het kort:

☑️ De doelen van de Nederlandse Vereniging Circulaire Economie

☑️ Hoe Ahrend en NS hun bedrijfsvoering circulair maken

☑️ Zeespiegel stijgt door smeltende ijskappen

De afhankelijkheid van schaarse grondstoffen groeit, terwijl andere landen al volop inzetten op circulariteit. In Nederland blijft de verspilling groot. Hoog tijd voor actie, vinden 45 bedrijven en koepelorganisaties. Zij hebben zich verenigd in de nieuwe Nederlandse Vereniging Circulaire Economie (NVCE), die zich hard maakt voor eerlijke wet- en regelgeving, fiscale prikkels voor hergebruik en een gelijk speelveld voor circulaire ondernemers.

🎧 Luister ook | Waarom zoveel duurzame bedrijven nu failliet gaan

In deze aflevering van BNR Duurzaam spreekt Harm Edens met Klaske Kruk, initiatiefnemer van de NVCE. Wat wil deze nieuwe club precies bereiken in Den Haag,en waarom was dit het juiste moment om op te staan? Ook te gast zijn Dionne Ewen van kantoorinrichter Koninklijke Ahrend en Ilse de Vos van de NS. Derze bedrijven zetten al volop in op hergebruik, refurbished producten en circulair ontwerpen.Maar eenvoudig is dat niet. De huidige regelgeving is nog vooral ingericht op een lineaire economie, waarbij weggooien vaak goedkoper is dan repareren. Luister naar inspirerende praktijkvoorbeelden en ontdek waar ondernemers écht tegenaan lopen als ze circulair willen werken. En hoe we samen de stap kunnen zetten naar een economie waarin minder verspild wordt – en méér waarde behouden blijft.

🎧 Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van 2120

Duizenden jaren geleden was de Noordzee een vruchtbaar land: Doggerland. Tot de zeespiegel plotseling razendsnel steeg en het gebied verdween onder water. Nieuw onderzoek van geoloog Marc Hijma van kennisinstituut Deltares laat zien dat de zeespiegel destijds met bijna een meter per eeuw steeg – zónder invloed van de mens. Nu ijskappen opnieuw smelten, waarschuwen wetenschappers: dit scenario kan zich herhalen. De geschiedenis toont hoe snel veranderingen kunnen gaan – en hoe kwetsbaar Nederland is als we niets doen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wind en zon kennen we. Maar wat als de Noordzee ons nóg een energiebron biedt? Golfenergie is constant, duurzaam en grotendeels nog onbenut.

Deze aflevering in het kort:

☑️ Dit zijn de kansen van golfenergie voor Nederland

☑️ De technologie die Symphony Wave Power ontwikkelt

☑️ Nederlandse bedrijven nog lang niet circulair

Golfenergie wordt opgewekt door de beweging van golven, die mechanische energie omzetten in elektriciteit via generatoren. Drijvend of onder het wateroppervlakte. Grote voordelen ten opzichte van zon en wind? De technologie is veel minder afhankelijk van weersomstandigheden en kan dus dag en nacht energie produceren. Maar terwijl windmolens al volop op zee staan, blijft de ontwikkeling van golfenergie vooralsnog achter. Hoe komt dat eigenlijk? En hoe groot is de potentie voor Nederland?

Luister ook | De strijd van Benedicte Ficq tegen grote vervuilers

Onze gasten in deze uitzending zijn Fred Gardner vanSymphony Wave Power en Anton de Fockert van Deltares. Gardner is zijn technologie al aan het testen op land, na 2030 hoopt hij de eerste commerciële projecten te kunnen uitrollen. De twee deskundigen leggen uit hoe golven dag en nacht energie kunnen opwekken, wat er nodig is om deze technologie op te schalen en waarom we in Nederland achterlopen op landen als Groot-Brittannië en Portugal. Ook bespreken we de uitdagingen. Zo hebben startups moeite met het vinden van financiering. Ook de impact op het zeeleven komt aan bod.

Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telen

Verder in deze aflevering: het is de Week van de Circulaire Economie. Hoe circulair zijn Nederlandse bedrijven eigenlijk?Uit onderzoek blijkt dat mkb’ers gemiddeld voor 56 procent circulair werken, maar vooral in sectoren als bouw en agrifood is nog veel te winnen. Harm windt zich intussen op over de staat van Europese innovatie. Terwijl de geopolitieke spanningen oplopen, is Northvolt – ooit Europa’s grote hoop in de batterij-industrie – failliet verklaard. Hoe kan dat, vraagt hij zich af?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In deze speciale podcast van BNR Duurzaam spreekt Harm met Jane Goodall. Zij geldt als een wereldwijd icoon op het gebied van natuurbescherming.

In de jaren zestig begon Goodall haar baanbrekende onderzoek naar chimpansees in Gombe, Tanzania. Ze ontdekte dat deze dieren gereedschap gebruiken en complexe sociale structuren hebben – inzichten die onze kijk op mens en dier voorgoed veranderden. Vandaag de dag zet ze zich via het Jane Goodall Institute in voor natuurbehoud en gemeenschapsontwikkeling in Afrika. In deze podcast spreken we haar over haar levenswerk, de uitdagingen van natuurbehoud en haar boodschap voor de volgende generatie. Ons groene geweten is deze keer Nikki Trip.

Deze podcast is opgenomen in hotelKontakt der Kontinenten in Soesterberg. Meer weten over haar werk en hoe je zelf kunt bijdragen aan een betere wereld? Kijk dan op de website van het Jane Goodall Instituut Nederland.

----------

EXTRA | Harm in conversation with Jane Goodall

In this special podcast of BNR Duurzaam, Harm speaks with Jane Goodall. She is considered a global icon in the field of nature conservation.

In the 1960s, she began her groundbreaking research on chimpanzees in Gombe, Tanzania. She discovered that these animals use tools and have complex social structures—insights that forever changed our understanding of humans and animals. Today, through the Jane Goodall Institute, she works on conservation and community development in Africa. In this podcast we talk to her about her life’s work, the challenges of conservation, and her message to the next generation. Nikki Trip is our co-host.

This podcast was recorded in hotelKontakt der Kontinenten in Soesterberg. Want to know more about her work and how you can contribute to a better world? Then visit the website of the Jane Goodall Institute Netherlands.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De meubelindustrie kampt met een groot probleem: veel afval, zware arbeid en grondstoffen die de hele wereld over reizen. Maar het kan ook anders, zo bewijst het bedrijf Cooloo.

Deze aflevering in het kort:

⇨ Een nieuwe technologie om de meubelindustrie te verduurzamen

⇨ Harm mist klimaatambities van het kabinet

⇨ IJs op de poolkappen smelt nu in recordtempo

Een oude leren bank, een versleten kurkvloer of afgedankt rubber. Veel mensen denken hierbij aan afval, maar Ricco Fiorito hoort en ziet vooral grondstoffen. Met Cooloo ontwikkelt hij ecologische coatings waarmee meubels, muren en vloeren een tweede leven krijgen. In deze aflevering vertelt hij hoe deze innovatieve techniek de meubelindustrie kan verduurzamen. Cooloo pakt restmaterialen zoals leer, kurk en rubber en vermaalt deze met een speciaal bindmiddel om de coatings vervolgens op meubels te spuiten. Dit zorgt voor een hoge recyclagegraad en minder afval. Toch staan grote meubelmerken nog niet in de rij om deze techniek over te nemen. Hun bestaande productiemethoden zijn gebaseerd op stofferen en de overstap blijkt lastig.

Luister ook | Kernfusie: de belofte van oneindig veel groene energie

Cooloo won onlangs de Fair Future Challenge en heeft een concreet plan voor het prijzengeld: het toegankelijk maken van hun technologie voor tweedehandswinkels in Nederland. Dat is nodig, want de meubelindustrie heeft een groot afvalprobleem. Elk jaar wordt in Europa 11 miljard kilo meubels weggegooid, waarvan 90 procent in de verbrandingsoven belandt. Traditionele stoffering draagt bij aan deze verspilling en bevat vaak schadelijke stoffen zoals chemische lijmen en synthetische coatings.

Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telen

Harm windt zich intussen op over de klimaatambities van het kabinet. "Welke industrieën horen wel en niet thuis in een groene economie? Hoe gebruiken we de schaarse ruimte en waar blijven de duidelijke, richtinggevende keuzes? Tot nu toe gaat het vaak alle kanten op zoals bij de warmtepompplicht en het stikstoffonds voor boeren. En dat soort wispelturigheid en chaos werken averechts."

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voedsel produceren zonder landbouwgrond—het klinkt als sciencefiction, maar gasfermentatie maakt het mogelijk. Door CO2 en methaan om te zetten in eiwitten, kan deze technologie een revolutie ontketenen in de voedingsindustrie.

Deze aflevering in het kort:

⇨ De potentie van gasfermentatie uitgelegd

⇨ Harm uit stevige kritiek op de Clean Industrial Deal

⇨ Toch nog akkoord over biodiversiteit in Rome

De traditionele landbouw gebruikt enorme hoeveelheden water, land en energie. Gasfermentatie daarentegen laat micro-organismen groeien op industriële restgassen of duurzame waterstof, zonder dat daarvoor sojavelden of veestallen nodig zijn. Bedrijven zoals Farmless en LanzaTech passen deze methode al toe en laten zien dat eiwitten rechtstreeks uit lucht een haalbaar alternatief zijn. Dit kan niet alleen de CO2-uitstoot verlagen, maar ook voedselproductie mogelijk maken op plekken waar landbouw onmogelijk is, zoals woestijngebieden.

Luister ook | Deze uitvinding kan 2 miljard hectare bomen planten

Toch zijn er uitdagingen: de technologie is nog duur en vergt veel energie.Wat betekent dit voor de toekomst van onze voedselketen? Wordt eiwit uit lucht een volwaardig alternatief voor vlees en zuivel? En kunnen grote industrieën zoals Shell en BP hier een rol in spelen? Sina Salim van Protein Shift Consultancy denkt van wel. Hij ziet gasfermentatie als een potentiële gamechanger voor zowel voedselzekerheid als klimaatbeleid.

Luister ook | Jan Rotmans over de woelige rit naar een duurzame wereld

Harm windt zich intussen op over de opvolger van The Green Deal: de Clean Industrial Deal. 'Alsof er de afgelopen maanden nog niet genoeg groene ambitie in de shredder van visieloze politici en ondernemers is gegooid.Ursula van der Leyen kwam met een nogal vaag plan vol buzzwoorden als concurrentievermogen en vereenvoudiging.Het plan is op maat gemaakt naar de wensen van heel veel grote vervuilers. Hoe we hiermee snel leren produceren in balans met de natuur en voorop gaan lopen in een wereld die alleen nog lijkt te worden bevolkt door Trumpiaanse bullebakken is mij onduidelijk.'

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe kunnen we de Nederlandse landbouw écht duurzaam maken? Urgenda heeft een plan: minder bewerkte voeding, meer biodiversiteit en een gegarandeerde vergoeding van 1.000 euro per hectare voor 10 jaar.

Deze aflevering in het kort:

⇨ Urgenda presenteert een toekomstvisie voor de Nederlandse landbouw

⇨ Circulaire economie in Nederland komt niet op gang

⇨ Luchtkwaliteit blijft op veel plekken ronduit slecht

Nederlandse boeren staan onder druk. Ze moeten verduurzamen, maar krijgen daar weinig financiële zekerheid voor terug. Urgenda stelt daarom een nieuw verdienmodel voor: het ‘Zeven-vinkjes-voorstel’. Boeren die aan vijf van de zeven duurzaamheidseisen voldoen – zoals minder kunstmestgebruik, meer biodiversiteit en extensieve veeteelt – kunnen 1.000 euro per hectare ontvangen, voor een periode van tien jaar. Volgens Urgenda kan dit de landbouw duurzamer maken zonder dat boeren alle lasten dragen. We bespreken alle ins en outs met Hanneke van Ormondt, Hoofd Landbouw en Biodiversiteit bij Urgenda.

Luister ook | Een concrete route naar minder CO2-uitstoot

Het plan zou maximaal € 1,8 miljard per jaar kosten, maar levert volgens berekeningen van onder meer het RIVM en de FAO miljarden aan besparingen op in zorg- en milieukosten. Urgenda start binnenkort met een eerste groep akkerbouwers en veehouders om het voorstel in de praktijk te testen. Of het op brede schaal haalbaar is, hangt volgens de initiatiefnemers af van steun vanuit de politiek en de bereidheid van boeren om zich aan de voorwaarden te houden.

Luister ook | Stroomstress! Vol netwerk legt energietransitie lam

Harm windt zich intussen op over een nieuw rapport van het PBL, het Planbureau voor de Leefomgeving. Dat stelt in een nieuw rapport dat Nederland achterblijft in de transitie naar een circulaire economie. Er zijn oplossingen genoeg, maar volgens de onderzoekers wordt de urgentie nog steeds niet echt gevoeld. PBL-directeur Marko Hekkert spreekt van een ‘crisis in slow motion'.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Avantium heeft een technologie ontwikkeld die glucose uit oude kleding haalt. Kan dit leiden tot een wereldwijde doorbraak in het recyclen van textiel? De eerste resultaten blijken zeer hoopgevend.

De textielindustrie is een van de grootste vervuilers ter wereld. Jaarlijks belanden miljoenen tonnen kleding op stortplaatsen of in verbrandingsovens. Het Nederlandse chemiebedrijf Avantium denkt daar iets op gevonden te hebben. Met een nieuw proces breken ze katoen af tot glucose en winnen ze polyester terug. En dat allemaal zonder kwaliteitsverlies. Gert-Jan Gruter is hoogleraar Duurzame Industriële Chemie aan de Universiteit van Amsterdam en CTO bij Avantium. Met hem bespreken we de impact van deze nieuwe vondst.

Luister ook | Wat als er straks geen bijen meer zijn?

De technologie maakt gebruik van zoutzuur om katoenvezels op te lossen, waardoor glucose vrijkomt. Dat is een belangrijke grondstof voor bioplastics. Polyester blijft intact en kan opnieuw worden gebruikt. Dit biedt niet alleen een oplossing voor de enorme textielafvalberg, maar ook voor de bioplasticindustrie, die nu nog afhankelijk is van voedselgewassen zoals maïs. Grote modemerken en recyclers tonen volgens Gruter interesse, zeker nu regelgeving bedrijven dwingt om meer gerecycled materiaal te gebruiken. Avantium werkt aan een demofabriek en hoopt over vier jaar te kunnen starten met de bouw van een commerciële productiefaciliteit. Als dat lukt, kan deze innovatie een grote stap betekenen richting een circulaire textielketen.

Luister ook | De opwarming van de aarde is een hoax (en nog 5 klimaatfabels)

Harm windt zich intussen op over het Amerikaanse Heartland Institute, dat bekend staat om het verspreiden van klimaatleugens. Dit instituut krijgt een Britse afdeling. Er waren diverse conservatieve parlementsleden aanwezig. Inclusief voorstanders van het schrappen van net-zero doelen en het openen van nieuwe kolenmijnen. ‘Nepnieuws, de wetenschap ontkennen en in diskrediet brengen, liegen, bedriegen en doorgraaien, het wordt steeds normaler en het komt steeds dichterbij’, aldus Harm.

See omnystudio.com/listener for privacy information.