De onderhandelingen met de VS over een handelsdeal blijven doorgaan nu Trump de deadline heeft uitgesteld naar 1 augustus. Toch kan een handelsoorlog ook gevolgen hebben voor onze veiligheid, zo duidt Anna van Zoest, directeur van de Atlantische Commissie en oud-diplomaat in deze BNR De Wereld die vrijwel geheel over onze relatie met Trump gaat.

Luister ook | 'Het was naïef en te vroeg om sancties tegen Syrië op te heffen'

Door die spanningen bibberen andere landen voor Trump en probeert iedereen hem te pleasen. Van Zoest snapt dat: 'Onze relatie met Amerika is gewoon erg ongelijk verdeeld. En we zien dat het wel effectief is om Trump op deze manier te benaderen.' Toch denkt Van Zoest dat we ons ook weer niet te klein moeten maken. 'Amerika heeft ook strategische belangen bij ons.'

Lees ook | Trump is klaar met Poetin, sancties Rusland steeds waarschijnlijker

Oekraïne krijgt toch wapens

Opmerkelijk is dat Trump deze week toch besloot om Oekraïne van nieuwe wapens te voorzien. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn ziet dat de zorgen groot zijn nu Oekraïne zo bestookt wordt met raketten en drones door Rusland. Hij sprak daarover met minister van Buitenlandse Zaken Caspar Veldkamp, die op de grote conferentie voor de wederopbouw van Oekraïne is die in Rome plaatsvindt.

Lees ook | Musks politieke avontuur doet Tesla onder ‘magische grens’ van 1.000 miljard dollar duiken

Trump en zijn MAGA-kikkers

Trump moet zijn MAGA-kikkers in de kruiwagen zien te houden. Dat lijkt hem te lukken met de One Big Beautiful Bill. Toch is er één kikker uitgesprongen. Elon Musk richt zijn eigen partij op. Hoe kijken de Amerikanen hier naar en naar het handelen van Trump? Daarover Amerikanist Koen Petersen.

Luister ook | Amerika Podcast

Trump wil ook wel eens zwijgen | Postmain Amerika

Trump roept van alles, maar hij blijkt ook wel eens niet over iets te willen praten. Namelijk over de 'zogenaamde' cliëntenlijst van Jeffrey Epstein. Je hoort Amerika-correspondent Jan Postma.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Meneer de president, wat bent u toch een geweldig mens. Chapeau voor het bombardement op Iran en voor die vijf procent. U verdient de Nobelprijs voor de Vrede, de aanvraag is al op de post. U bent de redder van de wereld – wat héét, van het heelal. Wilt u nog een Cola Light? Mogen we uw teennagels knippen? En wilt u dan alstublieft, alstublieft, alstublieft voor ons land een ietsepietsie lagere heffing instellen?

Hoe komt het toch dat vrijwel elk land in de wereld zich zo laat intimideren door deze ene man? Dat, als hij zegtbrieven te gaan vesturen aan twaalf landenover de te verwachten extra heffing, in zowat alle hoofdsteden staatshoofden en regeringsleiders met geknepen billen schietgebedjes prevelen in de hoop dat de toorn van de keizer niet op hen neerdaalt, maar een landje verderop?

Het gaat er niet om of de keizer gelijk heeft. Het is helemaal niet zo’n gek idee om invoerrechten beter met elkaar af te stemmen, maar dan gebaseerd op redelijkheid en de behoefte van de industrie. Het is misschien nog wel een beter idee om de Wereld Handels Organisatie eens stevig door elkaar te schudden. China, de tweede economie ter wereld, staat daar nog altijd te boek als ontwikkelingsland.Van de ratten besnuffeld is dat.

Maar als de keizer met een of andere bizarre heffing komt, waarom zeggen landen dan niet ‘zoek het eens lekker uit’? En dat kán, want Amerika is wel de grootste, maar niet de enige economie ter wereld. Het Amerikaanse handelstekort met allerhande landen is het gevolg van de behoefte aan buitenlandse producten, omdat die niet alleen vaak goedkoper zijn, maar ook beter. Toyota is de bestverkochte auto ter wereld, en een van de beste, maar doorJapan met een heffing van 25 procentte treffen gaan de Amerikanen niet plotseling over op een minder degelijke Amerikaanse auto.

De tactiek is slim. Eerst dreigen met een absurde heffing, dan uitstel, dan onderhandelen, en dan zijn landen dolblij als ze er met een Amerikaanse minimumheffing van ‘maar’tien procentvanaf komen. Hoezo blij? Die tien procent kwam op 5 april, des keizers ‘bevrijdingsdag’, uit het niets, en nu zeggen al die bevende regeringsleiders en staatshoofden: gelukkig maar, we komen met de schrik vrij. Hallo, die tien procent is een hoop geld!

Het is een race naar de afgrond. De dag komt naderbij waarop een klein staatshoofdje uit een klein landje opstaat en roept: de keizer heeft geen kleren aan. Maar wel keurig geknipte teennagels.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerika en Israël willen de banden met Syrië verder aanhalen, onder meer door het land bij de Abrahamakkoorden te betrekken. Maar op hetzelfde moment komen er meer berichten over bruut geweld in het land. Volgens Isa Kahraman, buitenlandwoordvoerder van NSC in de Tweede Kamer, heeft Europa de sancties tegen Syrië veel te snel opgeheven. 'Het was te vroeg en naïef ook.

Luister ook | Ollongren over NAVO-top: 'Dit was eens, maar nooit weer'

Persbureau Reuters heeft uitgezocht dat bij grote geweldsuitbarstingen in maart maar liefst vijftienhonderd Alawitische sjiiten zijn omgekomen. De etnische groep waar ook oud-president Assad toe behoorde. Kahraman ziet ook dat christenen en druzen hier het slachtoffer van zijn. Vanwege zijn afkomst als Arameeër, een bevolkingsgroep uit het zuidoosten van Turkije en Syrië, kent hij veel mensen in de regio.

Europa blijft na de onthulling door Reuters oorverdovend stil. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn ziet dat Europa worstelt met de mensenrechtensituatie in Syrië in combinatie met het migratievraagstuk. Veel landen zien de Syrische vluchtelingen graag vertrekken uit Europa.

Lees ook | Liveblog Oekraïne

Oekraïne verder in het nauw

De Russische aanvallen op Oekraïne nemen in omvang toe. Het land wordt met honderden raketten en drones bestookt. Daarnaast heeft president Trump besloten om sommige wapenleveranties te pauzeren, en dat terwijl Oekraïne zoveel behoefte heeft aan luchtafweer. Rusland claimt ook meer terreinwinst. Al blijft dat volgens denkt Patrick Bolder van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies (HCSS) minimaal. ‘Het gaat met één voetbalveld per dag.’ Wat zorgwekkender is is de Russische oorlogsindustrie: ‘Rusland produceert nu verder en harder dan wat ze afschieten.’

Lees ook | Trumps One Big Beautiful Bill aan zijden draadje bij chaotische stemming in Huis van Afgevaardigden

Overuren door de One Big Beautiful Bill | Postma in Amerika

Het Amerikaanse Congres staat deze hele week in het teken van Trumps grote wet. De One Big Beautiful Bill, maar dat is ook buiten het Capitool te merken, ziet onze correspondent in Washington, Jan Postma.

Luister ook | Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump en Elon Musk zijn de Muppet-mopperkonten Statler en Waldorf van de Amerikaanse politiek aan het worden. Wacht even: was Elon niet Donalds favoriete maatje? De man met de kettingzaag en de Hitlergroet? De chef-massaontslag? De spectaculaire sponsor die een kwart miljard stak in Donalds verkiezingscampagne? De bromance is geëindigd in knallende ruzie.

Oorzaak is dat Musk als chef-massaontslag heeft gefaald. Hij beloofde de regering 2000 miljard dollar te besparen, moest dat zelf al snel corrigeren: het werd ‘maar’ 1000 miljard. Uiteindelijk kwam hij op 175 miljard uit, maarvolgens de BBC is dat geflatteerden komen de Musk-bezuinigen niet verder dan 32,5 miljard. Dat is nog steeds een idioot hoog bedrag, maar zijn missie met het speciaal voor hem opgerichte DOGE ministerie was mislukt. Dus weg met hem, vond Trump.

Musk liet het er niet bij zitten. Hij begon eenspijkerharde campagnetegen Trumps ‘Big Beautiful Bill’, de bijna duizend pagina’s tellende wet die alles tegelijkertijd moet regelen, van migratie tot permanente belastingverlaging. De wet waarover het Congres het langste debat uit zijn geschiedenis heeft gevoerd. De wet die volgens Musk de ondergang van de Verenigde Staten betekent, vanwege de dreigende apocalyptische staatsschuld. Musk wil zelfs een politieke partij opzetten.

Eens even kijken, zei Trump. Tesla, SpaceX en Starlink profiteren enorm van belastingvoordelen en overheidssteun. Laten we daar eens mee stoppen. En trouwens, we gaan ook eens kijken of we Musk kunnen uitwijzen en terugsturen naar Zuid-Afrika.

Dat laatste is nog best spannend, want Musk kwam naar de VS als student, maar begon in plaats daarvan zijn eerste bedrijven op te zetten. Door niet eens op college te verschijnen en betaalde arbeid te verrichten,beging hij een misdrijf, want een studentenvisum eist studie en verbiedt, behalve een bijbaantje, werk. Musk, genaturaliseerd Amerikaan, heeft dat alles trouwens nooit ontkend, maar volgens de regels die gelden voor de huidige klopjacht op illegale immigranten kan hij zonder meer worden opgepikt en uitgewezen. Sterker nog, de regels voorzien niet in verjaring.

Onder druk van Musk begon Trump dit voorjaar een soort luchtbrug naar Amerika voor witte Afrikaner boeren, die volgens Musk dreigden het slachtoffer te worden van genocide door zwarte misdadigers – dit alles gesanctioneerd door de Zuid-Afrikaanse regering. Er zijn wel problemen, maar dit was een broodje aap verhaal. We horen het Trump al zeggen: Elon is geen Afrikaner boer, heeft de visumwet overtreden enverliest zijn Amerikaanse staatsburgerschap. Kan het? Ja, het kan. Gaat Trump het doen? Als-ie kwaad genoeg is, weet je het met hem maar nooit.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO-top heeft zijn doel bereikt. De nieuwe norm van vijf procent is afgesproken, maar het draaide toch vooral om het gevlij van Rutte naar Trump. Volgens oud-minister van Defensie Kajsa Ollongren was dit nodig, maar moet een NAVO-top nooit meer op deze manier. 'Dit was een horde die genomen moest worden.'

Ollongren, die zelf als secretaris-generaal voor Rutte werkte op het ministerie van Algemene Zaken en minister in zijn kabinetten was, is niet verrast door de houding die Rutte aannam. 'Het was een vrij ver doorgevoerde vintage Rutte.' Wel stelt ze een kanttekening bij de houding van veel leiders. 'Je moet wel gelijkwaardig blijven, dat was nu niet het geval.'

Luister ook | De Alliantie: De NAVO-top - De bromance tussen Trump en Rutte

Oekraïne

Op de uitgeklede NAVO-top was geen ruimte voor een NAVO-Oekraïne-raad zoals die er in het verleden wel was. Toch is Ollongren optimistisch. 'Ik ben blij dat Oekraïne wel is gekomen. Ze gaan naar huis met een goed gesprek met Trump van vijftig minuten en Trump heeft toegezegd dat hij gaat kijken of er meer patriots (luchtafweer, red.) naar Oekraïne kunnen.'

Ook staat de steun aan Oekraïne expliciet in de slotverklaring. Al gaat het dan wel om het woordje 'bondgenoten' en niet 'alle bondgenoten', een nuance zo ziet Ollongren.

Vijf procent

Wat we nu met die vijf procent moeten gaan doen is met name allemaal dezelfde dingen aanschaffen denkt Ollongren. 'Wat we niet meer moeten doen is een helikopter kopen en dan allemaal net wat anders doen. Van alles moet er één versie komen', aldus Ollongren. Die vijf procent is uit de lucht gegrepen. 'Die is er alleen gekomen vanwege Trump'. Nu gaat het om de implementatie tot 2035. 'Alleen hebben we die 10 jaar niet. Het moet sneller.'

Gemor uit Europa, gelach in Amerika om 'daddy'

Vanuit Europa klinkt daags na de NAVO-top toch wat meer gemor op de houding richting Trump, zo ziet Europa-verslaggever Geert Jan Hahn op de Europese top in Brussel. Correspondent Jan Postma ziet vanuit Washington dan weer dat er in Amerikaanse media smakelijk wordt gelachen om de 'daddy'-uitspraak van Rutte richting Trump.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO krijgt een nieuwe norm. In 2035 moeten landen 5 procent van hun BBP aan defensie uitgeven, waarvan 3,5 direct aan defensie. Maar deze top stond toch vooral in het teken van de ‘bromance’ tussen president Trump en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte.

Maar wat gaan we eigenlijk doen met al dat geld en hoe ziet de toekomst van het NAVO-bondgenootschap eruit? Om die vragen te beantwoorden roepen we de geopolitieke kopstukken van BNR weer bij elkaar voor een Alliantie!

De geopolitieke kopstukken van BNR Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator en presentator vanBNR De Werelden deAmerika Podcast Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden, oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en maker vanBoekestijn & De Wijk Geert Jan Hahn, Europaverslaggever en maker van de podcastsMake Europe Great Againen deBNR Perestrojkast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Bij wapenstilstanden vechten de vijanden nog wel eens even door. Dus dat Iran en Israël niet precies op de door Donald Trump gedecreteerde minuut de wapens lieten zwijgen was afschuwelijk voor de slachtoffers, maar het stilleggen van wapengeweld werkt niet altijd met een stopwatch. Trumps woede-uitval – they don’t know what the fuck they’re doing – was duidelijk een teken van onmacht.

Dat Israël en Iran eigenlijk helemaal nog niet wilden stoppen is vanuit strategisch perspectief te begrijpen. Zij wisten beide allang dat operatie ‘Midnight Hammer’, het Amerikaanse bombardement met de beruchte ‘bunker buster’-bommen, niet, zoals Trump beweerde, het totale Iraanse nucleaire programma had ‘vergruisd’. Sterker nog, de bommen zijn niet diep genoeg doorgedrongen en hebben de productieruimtes niet of nauwelijks beschadigd, hooguit de toegang. Eengeheim rapportvan de Amerikaanse inlichtingendiensten, waar de New York Times de hand op wist te leggen, bevestigt eerdere geruchten over het geringe succes. Het Iraanse atoomprogramma is hooguit enkele maanden teruggezet.

Bovendien wordt het steeds duidelijker dat Iran nog andere locaties heeft, waar het verrijken van uranium doorgaat. En, veel belangrijker, dat de voorraad verrijkt uranium is opgeslagen op een geheime locatie. Dat is uiteindelijk waarover het gaat, want dat is het materiaal waarmee atoombommen gemaakt kunnen worden.

Trump onderschat ook de impact van de geschiedenis en de overweldigende haat tegen de VS. Zo steunde Amerika, met Engeland, in 1953 een staatsgreep tegen de liberale, democratisch gekozen premier Mohammad Mossadeq, en hielp sjah Mohammed Reza Pahlavi, sergeant in het leger en symbolisch staatshoofd, in het zadel als nieuwe machthebber. Op dictatoriale wijze probeerde hij het land te verwestersen, waarbij hij oppositie negeerde, opsloot en martelde. Hij onderhield nauwe banden met de VS en Israël.

Nadat hij begin 1979, inmiddels ernstig ziek, was verbannen, keerde in februari ayatollah Khomeini terug uit ballingschap en stichtte de Islamitische Republiek Iran. Na een zeer korte periode van schijn-liberalisme, ontstond een islamitisch schrikregime, dat tot de huidige dag aan de macht is. Amerika had aanvankelijk nog diplomatieke betrekkingen, totdat in november een door het regime geregisseerde bende studenten de Amerikaanse ambassade binnenviel en52 diplomaten 444 dagen lang gijzelde. De haat tegen Amerika – en tegen Israël – is de afgelopen 46 jaar ononderbroken opgefokt.

Die aloude haat bombardeer je niet weg met ‘bunker busters’. En je kunt van Israël en Iran niet verwachten dat ze plotseling in het gelid springen op een door Donald Trump gedecreteerde deadline. Als ‘Midnight Hammer’ echt was gelukt misschien wel, maar dat de ‘twaalfdaagse oorlog’, zoals Trump het al noemt, tot meer leidt dan hooguit een paar jaar rust is vooralsnog een illusie.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De NAVO krijgt een nieuwe norm. In 2035 moeten landen 5 procent van hun BBP aan defensie uitgeven, waarvan 3,5 direct aan defensie. Maar deze top stond toch vooral in het teken van de ‘bromance’ tussen president Trump en NAVO-secretaris-generaal Mark Rutte.

Maar wat gaan we eigenlijk doen met al dat geld en hoe ziet de toekomst van het NAVO-bondgenootschap eruit? Om die vragen te beantwoorden roepen we de geopolitieke kopstukken van BNR weer bij elkaar voor een Alliantie!

De geopolitieke kopstukken van BNR Bernard Hammelburg, buitenlandcommentator en presentator vanBNR De Werelden deAmerika Podcast Rob de Wijk, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Universiteit Leiden, oprichter van het Den Haag Centrum voor Strategische Studies en maker vanBoekestijn & De Wijk Geert Jan Hahn, Europaverslaggever en maker van de podcastsMake Europe Great Againen deBNR Perestrojkast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Iran heeft een aanval uitgevoerd op een Amerikaanse militaire basis in Qatar. Het is een vergelding op de aanvallen die Amerika het afgelopen weekend heeft uitgevoerd op Iraanse nucleaire installaties. Iran zegt ook een Amerikaanse basis in Irak te hebben aangevallen, maar Irak spreekt dit tegen.Qatar meldt geen slachtoffers. Wel zegt het land het recht te hebben om te reageren.

In deze extra uitzending praat Liesbeth Staats over deze nieuwe situatie met:

- Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg

- Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten

- Jan Postma, correspondent in Amerika

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Donald Trump meldt dat het Amerikaanse leger drie nucleaire installaties in Iran ‘succesvol’ heeft aangevallen. Het gaat om installaties in Fordo, Isfahan en Natanz. Daarmee hebben de Amerikanen zich expliciet gemengd in het conflict in het Midden-Oosten.

Wat betekent deze aanval voor de escalatie in de regio en is onderhandelen nog mogelijk?In deze extra uitzending praat Bas van Werven met:

- Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg

- Tara Kenkhuis, correspondent in het Midden-Oosten

- Arabist Jan Jaap de Ruiter

- Europaverslaggever Geert Jan Hahn.

In politiek Den Haag zijn de reacties verdeeld. In deze uitzending hoor je ook:

- Dilan Yesilgöz (VVD)

- Kati Piri (GL-PvdA)

- Jan Paternotte (D66)

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Israël en Iran blijven elkaar bestoken met raketten. In Iran zorgt het ervoor dat de woede richting de ayatollahs verder wordt aangewakkerd, maar desondanks ligt een regime change niet voor de hand, denkt Arabist Jan Jaap de Ruiter.

'Het gaat de Iraniërs natuurlijk ook te ver om blij te zijn met de Israëlische aanvallen', denkt De Ruiter. Ook is er geen krachtige oppositie. 'Wat er nog van de Iraanse oppositie over is zit voornamelijk in het buitenland. En de oppositie in eigen land is keihard neergeslagen.' Ook denkt De Ruiter dat de dood van Khamenei er niet toe zal leiden dat er iets gaat veranderen. 'Er staat wel een opvolger klaar.'

De grote vraag die boven de markt hangt is of Amerika zich gaat mengen in de oorlog. Trump hint erop dat hij dat nu niet van plan is. 'Maar het enige constante aan Trump is zijn grilligheid', aldus De Ruiter, die ook denkt dat de enige mogelijkheid voor Trump om geloofwaardig in te grijpen is om dat kort te doen, met direct daarna onderhandelingen.

Luister ook | Door Trump wil Canada wel bij de EU

Kan Rutte Trump paaien tijdens de NAVO-top?

De grote vraag die boven de NAVO-top hangt is of Trump te paaien zal zijn met een nieuwe norm en of hij überhaupt tot het einde blijft. Alleen al daarom heeft Rutte de top ingekort van drie naar één sessie en duurt de officiële top eigenlijk maar een halve dag. Henne Schuwer, oud-ambassadeur in de Verenigde Staten, denkt dat Amerika zich hoe dan ook zal gaan terugtrekken uit Europa. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn zet de uitdagingen van de top op een rij.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Door de Israëlisch-Iraanse oorlog worden Trump en Poetin een beetje in een hoek gedrukt die ze krampachtig hebben vermeden. Trump heeft het, door zijn steun aan Israël, voor het eerst aan de stok met de extreme MAGA-vleugel van zijn partij. Poetin is, na het verlies van Hezbollah en Syrië, ook het ernstig gehavende Iran kwijt als bondgenoot en steunpilaar.

Trump zit in een spagaat. Het is inmiddels duidelijk dat hij niet alleen het Israëlische aanvalsplan heeft gefiatteerd, maar ook dat zijn krijgsmacht helpt met het neerhalen van Iraanse raketten. Een grote meerderheid van de Amerikanen steunt dat, en dat geldt ook voor Republikeinse Congresleden. Zo wordt hij aangemoedigd door de invloedrijke, conservatieve senator Lindsey Graham, die Trump oproept er met gestrekt been in te gaan. Maar belangrijkeMAGA-roeptoetersals TV-presentator Tucker Carlson en het altijd luidruchtige Congreslid Marjorie-Taylor Greene spreken van ‘verraad’, omdat hij de kiezers had beloofd Amerika voortaan buiten kostbare en eindeloze oorlogen te houden.

Laat hij zijn B2 bommenwerpers uitrukken, de enige toestellen die de beruchte ‘bunker buster’ kunnen afwerpen, en daarmee een genadeklap leveren aan het Iraanse nucleaire programma? Dat zou best kunnen.

Door actieve deelname aan de Israëlische defensie, kannibaliseert Amerika enigszins de eigen voorraden, wat een ernstig probleem wordt voor Oekraïne. Trump, die toch al tegen wapensteun aan Oekraïne is, zal het schaarsteargument graag oppakken. Bovendienblijft Trump flirten met Poetin.

Op de G7 in Canada, na zijn overhaaste vertrek gereduceerd tot G6, pleitte hij voor het herstel van de G8, de periode tot 2014, toen Rusland nog deel uitmaakte. En hij prees Poetin ook aan als een prima onderhandelaar tussen Iran, een Russische bondgenoot, en Israël, waarmee Rusland goed relaties heeft.

Wat ons brengt op de zorgen die Poetin heeft. Als Iran omvalt, is hij zijnlaatste bondgenootin het Midden-Oosten kwijt. Kennelijk is hij daar al zo van overtuigd dat hij geen gevechtsvliegtuigen of luchtafweer meer aan Iran levert. Dat is de reden waarom de Israëliërs nu heer en meester zijn in het Iraanse luchtruim. Het is ook een herhaling van wat er in Syrië is gebeurd: toen het regime-Assad viel was de Russische luchtmacht, die Assad jarenlang steunde, in geen velden of wegen te bekennen.

Trump steunt de oorlog tegen Iran, Poetin laat bondgenoot Iran vallen. Al met al goed nieuws voor Israël.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

In haar boek ‘De Crisiskaravaan’ beschrijft Linda Polman hoe NGO’s, hulporganisaties, het Rode Kruis, de VN en allerhande regeringen elkaar bij oorlogen, rampen en hongersnoden verdringen om de grootste en meest gezaghebbende donateur te worden. Als noodhulp een industrie was, was het de op vier na grootste ter wereld. Het mag dus niemand verbazen dat de crisiskaravaan ook in Gaza bij de poort staat, gefrustreerd door de Israëliërs die hen niet binnenlaten.

Ze zijn dus heel boos dat Israël, met steun van Amerika en een evangelische groepering, een eigen hulporganisatie heeft opgezet, deGaza Humanitarian Foundation, GHF. Die boosheid heeft verschillende redenen. Van de vier door GHF opgezette voedseldistributiepunten werden er prompt drie bestormd en geplunderd. Er gingen geruchten over steun van Amerikaanse huursoldaten ter bescherming, maar die waren er kennelijk niet. Het vermoeden bestaat dat de distributiepunten zo ver zijn dat de burgers die het erop wagen niet meer terug kunnen, wat past in de Israëlische strategie van de ontruiming van een deel van Gaza.

GHF zou dus een instrument zijn van Netanyahu, geen humanitaire actie. Maar wat ongetwijfeld evenzeer een rol speelt is de kinnesinne van de traditionele hulpkaravaan, vooral van de VN, omdat die het nakijken heeft. Een stelletje dubieuze amateurs met een pro-Netanyahu agenda hebben de show gestolen, vinden zij. Terwijl ze op zijn minst even zouden moeten afwachten of GHF toch wat monden kan voeden.

Er is een verband met een even controversiële organisatie, het ‘Popular Front’, de ‘Volkskrijgsmacht’, een militie onder leiding van een Gazaanse bedoeïen,Yasser Abu Shabab, die verzet biedt tegen Hamas en de toegang van burgers tot de distributiepunten van voedsel en medische hulp zegt te bewaken. Het Front, dat volgens de leider bestaat uit vrijwilligers, ziet erop toe dat geleverde hulpgoederen niet meteen door Hamas worden geroofd en tegen woekerprijzen aan de burgers worden doorverkocht.

De Israëlische oud-ministerLieberman noemt het een potentiële IS-groep, die Israël onder geen beding aan wapens mag helpen. Dat pleit tegen het Front. Wat vóór het Front pleit is dat Hamas het ‘een groep gangsters’ noemt, vorig jaar Shababs broer heeft geliquideerd en het verhaal verspreidt dat iedereen hem het liefst dood ziet, inclusief zijn familie. Dan zou je zo’n man bijna aardig gaan vinden.Misschien zijn de Gaza Humanitarian Foundation en Shababs Volkskrijgsmacht instrumenten van Netanyahu. Maar misschien ook niet. Als burgers in Gaza hulp zoeken om zich aan de greep van Hamas te onttrekken, verdienen ze elke denkbare steun. En van de gebruikelijke hulpkaravaan gaat die niet komen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Met ‘operatie Spinnenweb’ heeft Oekraïne Rusland een pijnlijke tik gegeven. Poetin gaat terugslaan, vertelde hij Donald Trump in een telefoongesprek. Te gast is onze Rusland-correspondent Joost Bosman. Hij vraagt zich af wat Poetin nog echt kan doen om wraak te nemen. Want hoeveel erger kan het nog worden voor Oekraïne?

Lees ook | Veldkamp: ‘Gesprek Trump en Poetin kan eerste stap zijn naar vrede, maar Poetin blijft tegenwerken’

Europaverslaggever Geert Jan Hahn sprak met Eurocommissaris van defensie Andrius Kubilius en Commandant der Strijdkrachten Onno Eichelsheim over 'operatie Spinnenweb'. Zij zijn vol bewondering over de Oekraïense aanval. Maar maken zich toch ook zorgen, want zijn Nederland en Europa wel voorbereid op dit soort droneaanvallen?

Luister ook | Spinnenweb en de nitwits

Zuid Korea heeft nu echt een nieuwe president

Na het uitroepen van de staat van beleg, het afzetten van president Yoon en benoeming van meerdere interim-presidenten heeft Zuid Korea nu eindelijk echt een nieuwe president. De centrum-linkse liberaal Lee Jae-myung moet nu de als president de politieke chaos gaan herstellen. Te gast is hoogleraar Koreastudies, Remco Breuker.Hij maakt zich zorgen over de plannen van Lee om de banden aan te halen met Noord-Korea.

Van bromance tot botsing | Postma in Amerika

Elon Musk blijft zich kritisch uitlaten over de ‘Big Beautiful Bill’. Een reactie van president Donald Trump blijft voorlopig uit, maar de irritatie lijkt toe te nemen – Musk heeft immers een enorm bereik. Ook binnen de Republikeinse Partij groeit de onrust over het wetsvoorstel. Aan de ene kant wil men geen ruzie met Musk, aan de andere kant is botsen met de president misschien nog wel riskanter.

Luister ook |Amerika Podcast

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Of het demissionaire kabinet de knoop mag doorhakken over de stationering van 17 F-35 gevechtsvliegtuigen op Lelystad Airport moet nog blijken, maar eigenlijk kan dat niet zonder dat er ook bom- en dronebestendige hangars komen. Dat geldt trouwens ook voor Leeuwarden en Volkel, waar al 32 toestellen staan. Sinds de Oekraïense aanval op de Russische luchtmacht, is duidelijk dat geparkeerde vliegtuigen een kwetsbaar doelwit zijn.

DeNew York Times maakte een aardig sommetje: de vernielde Russische vliegtuigen hebben 100 miljoen dollar per stuk gekost. De drones waarmee ze zijn vernietigd hadden een prijskaartje van 600 dollar per stuk. De prijs van een F-35 ligt ook rond 100 miljoen dollar, en ze staan er net zo onbeschermd bij als de Russische toestellen. Oekraïne heeft ook laten zien dat afstand geen belemmering hoeft te zijn. Voor‘Operatie Spinnenweb’werden de spotgoedkope drones gelanceerd vanuit schuurtjes die door handlangers met vrachtauto’s duizenden kilometer verderop waren neergezet.

Sinds, ruim een eeuw geleden, gevechtsvliegtuigen worden ingezet, zijn er ook aanvallen op vliegvelden geweest, maar altijd met bommen en vooral raketten. Donald Trump heeft opdracht gegeven voor het ontwikkelen van een ‘Gouden Koepel’, waarmee vanuit de ruimte vijandige projectielen kunnen worden uitgeschakeld. Fantastisch al je daarmee een geavanceerde hypersonische Russische kruisraket weg knalt, maar tegen een drone van 600 dollar kan de Gouden Koepel niet op.

Trump is woedend op Zelensky. Op 28 februari vernederden JD Vance en Trump Zelensky in het Oval Office nog als eigenwijze, kansloze nitwit. Die verzweeg dat hij toen al 14 maanden bezig met was met Operatie Spinnenweb, een briljant plan, waaraan ‘s wereld grootste, beste, technisch meest superieure krijgsmacht – namelijk de Amerikaanse – nooit had gedacht.

Daar komt, schrijft Axios, nog bij dat Trumps MAGA-team in deze oorlog eerder Oekraïne dan Rusland als agressor ziet. Als het niet zo ernstig was, zou dit de grap van de week zijn: MAGA suggereert dat Spinnenweb met medewerking van Joe Biden, toen nog president, zou zijn ontwikkeld en dat het een poging was van ‘deep state’ agenten om Amerika verder in het conflict te sleuren. Wie is hier de grootste nitwit?

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoe hard president Trump het ook probeert. Poetin is niet aan tafel te krijgen, sterker nog hij voert de aanvallen op Oekraïne alleen maar verder op. Het laat zien dat Poetin wil vrede wil, maar alleen op zijn voorwaarden. Dat stelt Hubert Smeets, medeoprichter van het platform Raam op Rusland en columnist voor NRC in deze speciale uitzending van BNR De Wereld.

Luister ook | Trump heeft nog geen enkele oorlog opgelost

Tijdens de NAVO-top in Den Haag zal er waarschijnlijk geen NAVO-Oekraïne-raad plaatsvinden. Dit was op voorgaande toppen wel het geval. 'Als Zelensky in het zijkamertje moet zitten is dat wel een nederlaag voor Europa', aldus Smeets.

Een nieuw marshallplan

Duidelijk is dat de situatie voor de Oekraïners steeds nijpender wordt. Om Oekraïne er weer echt bovenop te helpen moeten de Europese landen met een Marshallplan komen vindt Smeets, verwijzend naar het Amerikaanse plan voor Europa na de Tweede Wereldoorlog.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Twee dingen gaan de komende maanden gebeuren: een deel van de NAVO-landen haalt de 2 procentnorm niet (laat staan 3,5 procent), en Poetin stopt niet met het opvoeren van zijn strijd tegen Oekraïne. Poetin wil winnen, niet onderhandelen.

Eerst die NAVO-bijdrage. Daar doen we allemaal heel opgewonden over, zeker na de voorzet van secretaris-generaal Mark Rutte, die in de vorm van een geveinsde verspreking het streefgetal van 5 procent liet vallen. Maar we weten dat het een slag in de lucht is.België, bijvoorbeeld, zegt het geld simpelweg niet te hebben. Of dat ook geldt voor bijvoorbeeld Spanje, Slovenië, Italië, Portugal en Canada is de vraag, maar die zitten allemaal nog ver onder de 2 procent.

Maar ook als alle 33 NAVO-lidstaten aan de strengste norm willen voldoen, weten we dat ze daar nog tot ver na Trumps ambtstermijn mee bezig zijn, en vergeten we de vraag te stellen wat we dan precies hebben bereikt, zeker op de korte termijn. Bewapening is vooral bedoeld als afschrikking, en als het nog jaren duurt voordat we zover zijn, kan Poetin doen wat hij wil. Al zit een mogelijke aanval, bijvoorbeeld op de Baltische staten, meer in ons hoofd dan in het zijne.

Poetin kijkt, net als wij allen, afwisselend met verbazing en verwondering naar Donald Trump. Het Kremlin ziet hem niet als de machtigste man ter wereld, maar als een stampvoetende, verwende kleuter die zijn zin niet krijgt. Zondag zei Trump, als reactie op de zware Russische bombardementen op Oekraïense burgerdoelen over Poetin:‘Hij is knettergek’. Poetins woordvoerder Peskov reageerde als de leraar die orde houdt in de klas. Hij noemde Trumps uitval‘emotionele overbelasting’en dus een ‘emotionele reactie’. Elk signaal dat het Kremlin bereid is te matigen ontbrak.

En het gaan ook niet komen. Poetin heeft met een arsenaal aan trucs Trump en de westerse wereldaan het lijntje gehouden. Boodschappen dat hij Trumps inspanningen zeer waardeert, een telefoongesprek van twee uur, dankbaarheid dat Amerika in de VN-Veiligheidsraad een paar keer de Russische kant koos – het zijn beleefdheidsfrasen. Sinds Trump met zijn Oekraïne-initiatief begon, is de oorlog alleen maar verhard, voert Rusland het offensief drastisch op en verschrompelt de kans van Oekraïne. Sinds de oorlog uitbrak, is de NAVO consequent met alle hulp te laat.

Dat geldt ook voor de komende NAVO-top in Den Haag: of de lidstaten nu 1 procent in hun defensie steken of ooit 5 procent, voor Oekraïne maakt het niet meer uit. Zonder onvoorwaardelijke, onmiddellijke en concrete extra hulp, ook van Trump, gaat Poetin onverstoorbaar en vastberaden op zijn doel af: winnen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

De druk op Israël om de bombardementen op Gaza te stoppen en meer hulp toe te laten in het gebied neemt steeds verder toe. Toch lijkt Israël geen stap terug te willen nemen. Ondertussen beginnen steeds meer instanties, waaronder de VN, het woord genocide te gebruiken voor de situatie in Gaza. Te gast is Robert Serry, voormalig VN-gezant voor het vredesproces in het Midden-Oosten. ‘Er is geen twijfel over oorlogsmisdaden van Israël", stelt Serry. 'Wat we zien is disproportioneel geweld, maar of dit genocide is, staat voor mij niet vast'.

Luister ook | Debatterend Europa maakt geen indruk in Israël

In de eerste persconferentie in vijf maanden zegt Netanyahu dat de gedwongen verplaatsing van Palestijnen uit de Gazastrook een voorwaarde voor het einde van de oorlog. Hij herhaalt daarmee het standpunt van Trump uit februari. Maar hoe essentieel is dit voor een oplossing? ‘Zonder het probleem Hamas op te lossen, komt er geen einde aan de oorlog', zegt Serry.

Luister ook | 'Poetin is er niet op uit om meerdere landen aan te vallen'

Teleurstelling in Oekraïne

Volgens Trump gaan Poetin en Zelensky binnenkort onderhandelen, maar Poetin zegt dat dat nog helemaal niet het geval is. Een zoveelste misser van Trump in het veiligstellen van de Nobelprijs voor de Vrede. Oekraïners zijn zwaar teleurgesteld in Donald Trumps onvermogen om Poetin aan tafel te krijgen. DaaroverJeroen Ketting, ondernemer, maar bovenal hulpverlener voor de hulporganisatie Lifeline Ukraine. Europaverslaggever Geert Jan Hahn reisde eerder met hem mee naar Oekraïne, is nu schuift hij in de studio van BNR De Wereld.

Lees ook | Zelensky tegen BNR: 'Gesprekken eerste stapjes naar vrede’

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tijdens zijn bezoek aan Qatar heeft Donald Trump een deal gesloten voor de verkoop van 160 Boeing 777 en 787 toestellen. Een order van 200 miljard dollar, de grootste uit de geschiedenis van de vliegtuigbouwer. Wat Qatar Airways, dat al een vloot van 250 vliegtuigen heeft, ermee wil nog een raadsel. Maar de mega-deal zet de gift van een Boeing-747-800 door de Emir aan Donald Trump, als nieuwe Air Force One, een beetje in de schaduw.

Dat is jammer, want achter die gift schuilt een best grappig verhaal. Het gaat om een van twaalf superluxe privéjets van de koninklijke familie. Deze vliegende villa werd in 2012 gekocht, en staat sinds 2020 te koop, al heeft het twee jaar geregistreerd gestaan bij Global Jet Isle of Man, een verhuurbedrijf van ’s werelds aller-chicste vliegtuigen. De royals kunnen het toestelaan de straatstenen niet kwijt, want niemand wil nog een viermotorige benzineslurper van deze omvang, nu de markt wordt gedomineerd door veel zuiniger en stillere 2-motorige toestellen. In 2018 gaf de emir een kopie van dit toestelcadeau aan de Turkse president Erdogan.

Slag in de lucht

Ze liepen er dus mee te leuren. De prijs die voortdurend wordt genoemd, 400 miljoen dollar, is – excuus voor de pun – een slag in de lucht voor een 13 jaar oud, verouderd toestel, al heeft het maar 1069 vlieguren, ofwel twee uur per week. Bloomberg houdt de waarde op 75 tot 100 miljoen.

Ook het verhaal over het aanbod van Qatar om de het toestel als Air Force One aan Trump aan te bieden klopt niet.Volgens CNNen andere media heeft Trumps Midden-Oosten-onderhandelaar Steve Witkoff Qatar benaderd of ze een Boeing 747 hadden die door Trump als Air Force One gebruikt kon worden.Ze gingen dus bietsen, Dat was opmerkelijk, want Boeing, dat zelf werkt aan twee 747’s die als Air Force One dienst gaan doen, gaf de regering een lijst van landen die best tijdelijk een toestel konden afstaan. Heeft allemaal te maken met Trumps ongeduld. Hij is boos dat de bestelde toestellen pas in 2027 klaar zijn.

Dat laatste is de crux. De Air Force One is een vliegend Witte Huis, unitrust met de meest geavanceerde elektronica, een compleet militair commandocentrum, anti-raket afweer, een compleet ingerichte eerste hulp post voor de altijd meereizende dokter, een ventiel op het dak om tijdens de vlucht te worden bijgetankt. Het toestel moet bij een atoomaanval dagenlang in de lucht kunnen blijven. Als ze het toestel uit Qatar zouden aannemen, dan moet dat allemaal ook worden ingebouwd. Kosten: paar honderd miljoen, assemblagetijd minimaal anderhalf jaar. Kortom: Qatar Farce One mag terug naar Marktplaats.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Verkiezingen in 3 landen die lid zijn van de EU en de NAVO, de grootste drone-aanval op Kyiv sinds het begin van de Russische oorlog en Donald Trump die vandaag belt met Vladimir Poetin - en daarna ook met Zelensky. Hoe Europa en de NAVO ervoor staan, bespreken Bernard Hammelburg en Geert Jan Hahn in De Ochtendspits bij Bas van Werven.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Poetin blijft weg uit Istanbul en weigert dus in gesprek te gaan met president Zelensky. Een oplossing voor de oorlog is ver weg, maar dat vindt Poetin niet erg. ‘Zolang de oorlog loopt zit Poetin goed', zegt Gijs Kessler, senior onderzoeker bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis en schrijver van het boek ‘Rusland - land dat anders wil zijn'.

Luister ook | 'Oorlogsdreiging tussen India en Pakistan is serieus'

Kessler plaatst wel een kanttekening, want hoewel de economie nog redelijk goed draait doemt er wel een probleem op. ‘De Russische overheidsuitgaven zijn enorm. Dat veroorzaakt een schuldenberg en dat is een probleem. De situatie is precair’. Mede daarom denkt Kessler dat Poetin geen andere oorlog wil beginnen. 'Poetin is er niet op uit om meerdere landen aan te vallen. Het gaat om invloedssfeer: achtertuinimperialisme.'

Lees ook | Zelensky naar Turkije, Poetin blijft thuis, 'Zelensky heeft gebluft, wist dat Poetin niet zou komen'

De Westerse liberale democratie onder druk

Rechters die onder vuur liggen, de wetenschap die niet meer vertrouwd wordt en media die worden beschuldigd van het brengen van nepnieuws. De Westerse liberale democratie is niet langer een vanzelfsprekendheid. Hoe komt het dat de democratie hier geen antwoord op heeft? Daarover schreef schrijver Roxane van Iperen het essay ‘Eigen Planeet Eerst’.

Luister ook | Handel met Trump, overleg zonder Poetin - 15 mei 2025

Kosovo houdt (nog) van Amerika

Europa mag dan een beetje zijn uitgekeken op Amerika. In Kosovo denken ze daar heel anders over, ziet Europa-verslaggever Geert Jan Hahn. Maar het stopzetten van Amerikaanse hulpgoederen van USAID zorgt wel voor gefronste wenkbrauwen in de Kosovaarse hoofdstad Pristina.

See omnystudio.com/listener for privacy information.