Volgende week kun je luisteren naar een aflevering over een van de grootste schrijvers aller tijden: Dante Alighieri. Nu alvast een winactie. Je kunt Objectgeoriënteerde Ontologie van Graham Harman winnen. Stuur daarvoor een mailtje naar judith@centre-erasme.nl.

“De voornaamste vijand van de platte ontologie is het taxonomische vooroordeel dat er bij voorbaat van uitgaat dat de wereld moet worden opgedeeld in een klein aantal radicaal verschillende soorten entiteiten”

Op deze manier drukt de hedendaagse Amerikaanse filosoof Graham Harman uit dat de werkelijkheid uit objecten bestaat en dat de mens hierop geen uitzondering is en dus geen verheven status geniet.

Wat houdt de object-georiënteerde ontologie van Harman in?

In welke zin is het speculatief-realisme wel en niet een breuk met het denken van Kant?

En waarom beweert Harman dat zijn denken een nieuwe theorie van alles is?

Te gast is Michiel Poorthuis

De denker die centraal staat: Harman

“Uiteindelijk wordt het kwade niet zozeer gedaan door slechte mensen, maar door goede mensen, die zichzelf niet kennen en zich onvoldoende verdiepen”

Op deze manier drukte Reinhold Niebuhr uit dat we bescheiden moeten zijn met onze pretenties, ook als we het goede voor ogen hebben.

Hoe voorkomt een onrustig geweten volgens Niebuhr dat we doorslaan in cynisme of utopisme?

Waarom moeten we lachen om ons falen?

En waarom zagen Martin Luther King, Jimmy Carter, John McCain en Barack Obama Niebuhr als hun grote inspiratiebron?

Te gast is Simon Polinder

De denker die centraal staat is Niebuhr

“Wee! Er komt een tijd dat de mens de pijl van zijn verlangen niet meer over de mens heen schiet en dat de pees van zijn boog verleerd zal hebben te snorren! Ik zeg jullie: men moet nog chaos in zich dragen om een dansende ster te kunnen baren.”

Op deze manier drukte Friedrich Nietzsche uit dat een leven van alleen maar comfort een dood leven is.

Hoe moeten we omgaan met spanning en frictie in ons leven?

Wat voor gevolgen heeft ons streven naar een zorgeloos leven op geopolitiek en economie?

En wat moeten we met mensen die ons tegen de haren in strijken?

Te gast is Arthur Kok

Het thema dat centraal staat is zorgeloosheid

Hier vind je de inaugurele rede van Arthur: https://fontys.gxcloud.net/web/file?uuid=83e14a41-c842-4d1e-9093-cd765a9537f6&owner=458011ba-35e2-4ec8-bae3-ef97620e85c6&contentid=286056&mode=incontext

Of kijk en luister de rede:https://fontys.mediamission.nl/Mediasite/Play/6842df24e47b407696faa176a8f0c71e1d

Update: Spotify zegt dat binnen een week alle afleveringen weer terug zijn!

Je kunt alles van de Podcast Filosofie nog steeds beluisteren via o.a. Podimo, Apple Podcasts, Podbean en via podcastfilosofie.transistor.fm.

"De krokodil werpt een kritische blik op de mens, die onze pretentie dat wij een superieure soort zijn die boven de voedselketen verheven is, tempert en ons opvat als niets anders dan een dier, een bepaald soort voedsel weliswaar: voedsel met kapsones."

Op deze manier rekent de Australische filosoof Val Plumwood af met ons antropocentrisme.

Waarom is dualisme in ons denken volgens Plumwood zo problematisch?

Hoe geeft het feit dat we eetbaar zijn ons een andere houding ten opzichte van onze omgeving?

Waarom zijn antropocentrisme, feminisme en kolonialisme voor haar met elkaar verbonden?

Te gast is Lisa Doeland

De denker die centraal staat is Plumwood

“Vrijheid is niet hetzelfde als keuzevrijheid (..) Vrijheid is iets dat plaatsgrijpt in de vanzelfsprekende noodzakelijkheid van het eigen zelf, hetgeen betekent dat vrijheid bewuste noodzakelijkheid is. Deze notie werd veel beter uitgedrukt door Luther toen hij zei: ‘Hier sta ik, ik kan niet anders.’”

Deze manier van denken over vrijheid maakte Merab Mamardasjvili “de vrijste man van de Sovjet-Unie”.

Wat bedoelt Mamardasjvili met de topologie van het denken?

Wat houdt zijn eigen denkstijl, “bewustzijn hardop”, in?

En hoe was hij een dissident door juist niet een dissident te zijn?

Te gast is Evert van der Zweerde

De denker die centraal staat is Mamardasjvili

"Mijn verhandeling is dus een antwoord op degenen die veelheid verdedigen, en ik betaal ze terug wat ze verdienen en nog meer ook. Mijn doel is om te laten zien dat hun idee dat er een veelheid is, wanneer je dit ver genoeg doorvoert, nog absurder is dan het idee dat alles één is."

Op deze manier voert Plato de presocratische filosoof Zeno van Elea op, als iemand die fundamentele aannames aan het wankelen brengt.

Wat leert Zeno’s beroemde paradox over Achilles en de schildpad ons over oneindigheid?

Waarom noemde Aristoteles Zeno de uitvinder van de dialectiek?

En wat hebben hotelkamers en ballenmachines met Zeno te maken?

Te gast is Victor Gijsbers

De denker die centraal staat: Zeno van Elea

“O heer, als u recht bent, wie durft er dan krom te zijn?”

Op deze manier drukte de Chinese filosoof Confucius uit dat het ethische en politieke onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.

Waarom beschouwt Confucius medemenselijkheid als de hoogste deugd?

Waarom zijn weg, in tegenstelling tot het taoïsme, zich op de studie van het verleden?

En hoe kan het dat democratie er niet in zit bij het confucianisme?

Te gast is Michel Dijkstra

De denker die centraal staat is Confucius

“Zo moet de engel van de geschiedenis eruitzien. Hij heeft het gelaat naar het verleden toegekeerd. Waar voor ons een aaneenschakeling van gebeurtenissen verschijnt, ziet hij één grote catastrofe die onafgebroken puinhoop op puinhoop stapelt en ze hem voor de voeten smijt. Hij zou wel willen stilstaan, de doden wekken en het verpletterde samenvoegen. Maar een storm waait uit het paradijs die in zijn vleugels blijft hangen en zo sterk is, dat de engel ze niet meer kan sluiten. Die storm drijft hem onstuitbaar de toekomst in, die hij de rug toekeert, terwijl de puinhoop vóór hem tot de hemel rijst. Wat wij de vooruitgang noemen is die storm.”

Zo drukte de Duitse filosoof Walter Benjamin uit dat denken dat de geschiedenis als vanzelf naar het goede toe beweegt, een illusie is.

Wat bedoelt Benjamin met esthetisering van de politiek en politisering van de esthetiek?

Wat is het utopisch potentieel van dromen?

En wat kunnen de flaneur, de prostituee en de verzamelaar ons leren?

Te gast is Thijs Lijster

De denker die centraal staat: Benjamin

'Met een extreme simplificatie noemen we "post-modern": het ongeloof aan de meta-vertellingen. (...) De narratieve functie verliest haar functoren: de grote held, de grote gevaren, de grote omzwervingen en het grote doel. Ze valt uiteen in wolken van narratieve, maar ook denotatieve, prescriptieve, descriptieve en andere taalelementen.'

Op deze manier introduceerde de Franse filosoof Jean-François Lyotard de term postmodernisme in de filosofie.

Waarom brengt Lyotard het postmodernisme naar de filosofie, maar stapt zelf al snel weer van die term af?

Hoe ziet hij het sublieme terug in de avant-gardistische kunst?

En welke rol speelt het kind-zijn in zijn filosofie?

Te gast is Frans van Peperstraten

De denker die centraal staat: Lyotard

“In [de natuurtoestand] is er geen plaats voor doelgerichte arbeid, want het is niet zeker dat deze resultaat zal hebben; er is dan ook geen landbouw; geen scheepvaart, en geen gebruik van goederen die over zee kunnen worden aangevoerd; geen architectuur; geen werktuigbouw, om dingen te verplaatsen en verwijderen die veel kracht vergen; geen kennis van het aardoppervlak; geen tijdrekening; geen beeldende kunst; geen letterkunde; geen maatschappelijk leven; en, wat het ergste is, een voortdurende angst voor, en dreiging van een gewelddadige dood; het menselijk bestaan is er eenzaam, armoedige, afstotelijk, beestachtig en kort.”

Op deze manier benadrukte de politiek filosoof Thomas Hobbes het belang van een sociaal contract en een soeverein.

Waarom is het volgens Hobbes noodzakelijk om aan zelfbinding te doen en ons “recht op alles” op te geven?

Waarom mogen contractanten niets van de soeverein eisen en hem niet bevragen?

En hoe is Hobbes zowel in het licht van de internationale als nationale politiek nu buitengewoon relevant?

Te gast is Bert van den Brink

De denker die centraal staat is Hobbes

“Probeer eens hoe het leven van een goed mens je afgaat, iemand die tevreden is met wat hem wordt toebedeeld uit het grote geheel en die niet meer nodig heeft dan zijn eigen rechtvaardig handelen en goede wil”

Met deze protreptische woorden spoort Marcus Aurelius zichzelf en uiteindelijk ons aan.

Is Marcus Aurelius hét voorbeeld van een filosoof-koning, zoals Plato voor ogen had?

Hoe kan je eigen slechte gedrag uitgroeien tot een zieke plek in de kosmos?

En waarom is stoïcijnse filosofie uiteindelijk ook een sociale filosofie?

Te gast is Dennis de Gruyter

De denker die centraal staat: Marcus Aurelius

"De hele persoon wordt niet gevonden binnen de filosofie; de totaliteit van de mens wordt niet gevonden met poëzie. In poëzie komen we de concrete, individuele mens rechtstreeks tegen. In filosofie de mens in zijn universele geschiedenis, in zijn wens om te zijn. Poëzie is ontmoeting, meesterschap, ontdekking door genade. Filosofie zoekt, onderzoekt, geleid door een methode."

Op deze manier benadrukte de Spaanse filosoof en schrijver Maria Zambrano het belang van de dialoog tussen filosofie en poëzie.

Hoe moet volgens Zambrano deze verhouding eruit zien?

Wat heeft de figuur van Antigone ons vertellen over het onschuldige slachtoffer?

En waarom moet de persoonlijke biografie van een filosofie juist doorklinken in zijn of haar denken?

Te gast is Thomas Crombez

De denker die centraal staat: Zambrano

“Als versnelling het probleem is, dan zou resonantie wel eens de oplossing kunnen zijn”

Op deze manier drukt de Duitse filosoof en socioloog Hartmut Rosa uit, dat de moderne maatschappij vervreemding in de hand werkt door continue versnelling.

Wat zijn bij Rosa horizontale, verticale en diagonale resonantie?

Waarom is onbeschikbaarheid hiervoor noodzakelijk?

Op welke manier is resonantie de weg naar onthaasting?

Te gast: Peter Sas

De denker die centraal staat: Rosa

“Politiek heeft ten minste twee uitgangspunten van beslissende betekenis: het van de Griekse polis uitgaande concept van de staatspolitiek; en het Chinese tianxia-concept van een wereldpolitiek”

Op deze manier drukt de hedendaagse Chinese politiek-filosoof Zhao Tingyang uit dat in het Chinese denken boven de orde van staten nog een andere orde bestaat.

Hoe is “alles onder de hemel” volgens Zhao Tingyang een alternatief voor het westerse denken van binnen vs. buiten?

Waarom is het belangrijk om de aarde als subject zien?

En hoe is tianxia het antwoord op de uitdagingen waar we nu als mensheid voor staan?

Te gast is Haroon Sheikh

De denker die centraal staat: Zhao Tingyang

“Omdat de vormen van het menselijke gevoel veel meer overeenstemmen met muzikale vormen dan met de vormen van taal, kan de muziek de aard van de gevoelens onthullen met een gedetailleerdheid en een echtheid die de taal niet kan benaderen”

Op deze manier drukte de Amerikaanse filosoof Susanne Langer uit dat we het domein van de logica moeten oprekken.

Wat bedoelt Langer met “feeling” en waarom is het iets anders dan gevoel?

Waarom is muziek lange tijd met dedain bekeken, maar nu juist een voorbeeld voor andere kunstvormen?

En waarom is het feit dat wij symbolische wezen zijn, in onze tijd potentieel gevaarlijk?

Te gast is Marlies de Munck

De denker die centraal staat: Langer

“Veel betekent het te vechten terwijl men de oorlog verafschuwt, de nederlaag te accepteren terwijl men het verlangen naar het geluk bewaart, tegenover de vernietiging te staan terwijl men het idee van een hogere beschaving koestert. Daarin volbrengen wij meer dan jullie omdat wij onszelf moeten overwinnen. (…) Wij hadden veel te bedwingen, en misschien in de eerste plaats de eeuwige verleiding om op jullie te lijken.”

Met deze woorden drukte Albert Camus in Brieven aan een Duitse vriend uit dat het kwaad allereerst in onszelf bevochten moet worden, maar dat er ook een noodzaak tot verzet tegen geweld en ontmenselijking bestaat.

Wat is de hogere liefde waar Camus van spreekt?

Op welke manier reageert hij anders dan zijn “Duitse vriend” op de absurditeit van het bestaan?

En waarom zijn deze brieven een sleutelwerk in het oeuvre van Camus?

Te gast is Bas Heijne

Het werk dat centraal staat: Brieven aan een Duitse vriend

Aanmelden kan via www.centre-erasme.nl/event.

Op vrijdag 27 september vindt ons jaarlijkse live event plaats. We hebben het dit keer over Lettres à un ami allemand van Albert Camus dat deze maand voor de eerste keer in het Nederlands verschijnt, onder de titel Een Hogere liefde. De vertaling is van Jozef Waanders, het werk wordt ingeleid door Bas Heijne. Zij zijn dan ook de gasten aan tafel op 27 september.

Bij dezen een korte update. We hebben namelijk een nieuwe locatie voor het event en dat is goed nieuws! We hebben al veel aanmeldingen binnen, maar doordat we een grotere locatie hebben, kun je er alsnog bij zijn.

Ik ga in gesprek met Jozef en Bas Heijne, op de nieuwe locatie van Seats2Meet in Utrecht. Dit is in Hoog Catharijne. Kom je vanaf het station dan loop je Hoog Catharijne in, houd je links aan. Naast de Rituals zit de ingang. Wij staan daar vanaf 19:30 uur om je te verwelkomen.

Meld je nu aan via centre-erasme.nl/event. Voor slechts 5 euro krijg je een prachtig programma, een kopje koffie en een borrel na afloop. Ben je lid van petje-af dan hoef je dat uiteraard niet te betalen.

Graag tot dan!

"Het vergt heel veel om te vechten terwijl je oorlog verafschuwt, te accepteren dat je alles kwijtraakt terwijl je liever gelukkig zou zijn, om vernietiging onder ogen te zien terwijl je het idee van een hogere beschaving koestert."

Dit najaar verschijnt Lettres à un ami allemand van Albert Camus voor de eerste keer in het Nederlands. Het werk wordt uitgebreid ingeleid door Bas Heijne, zoals hij dat eerder deed bij heruitgave van Menno ter Braaks Het nationaalsocialisme als rancuneleer en George Orwells Over nationalisme.

De vertaling is van de hand van Jozef Waanders.

Vrijdag 27 september nemen we daarom een bijzondere aflevering op van onze podcast over dit sleutelwerk van Camus. Ik ga in gesprek met Jozef en Bas Heijne, in de Marnix Zaal van DUMS aan het Domplein in Utrecht.

En jij kan daarbij zijn.

Meld je nu aan via www.centre-erasme.nl/event. Voor slechts 5 euro krijg je een prachtig programma en een lekker drankje. Ben je lid van petje-af dan hoef je dat uiteraard niet te betalen.

Aanmelden kan vanaf nu. We zien er – na de feestelijke edities van de vorige twee jaren – weer naar uit je te begroeten!

“Foucaults commandosamenleving vol hospitalen, gestichten, gevangenissen, kazernes en fabrieken is niet meer de maatschappij van nu. We hebben inmiddels allang een samenleving van fitnessstudio’s, kantoortorens, banken, vliegvelden, shopping malls en laboratoria voor gentechnologie.”

Op deze manier drukt de Koreaans-Duitse filosoof Byung-Chul Han uit dat we vandaag de dag geen externe controle van een panopticum meer nodig hebben, omdat we die helemaal hebben geïncorporeerd.

Waarom laten we ons vrijwillig uitbuiten in wat Han “de vermoeide samenleving” noemt?

Zei Marx dat religie “opium van het volk” of “opium voor het volk” is, en waarom is dat verschil belangrijk?

En welke prijs zijn we bereid te betalen om van negativiteit tot positiviteit te komen?

Te gast is Floris Schleicher

De denker die centraal staat: Han