In de vierde aflevering van de Just Culture-serie gaan we in gesprek met luitenant-kolonel der mariniers Stefan Mastenbroek. Als commandant van het Mariniers Opleidingscentrum is hij de uitgelezen persoon om ons alles te vertellen over de relatie tussen sociale veiligheid en gehardheid. De voor Defensie zo karakteristieke gehardheid lijkt op de eerste blik strijdig met het ideaal van sociale veiligheid. Luitenant-kolonel Mastenbroek zorgt in ons interview voor een genuanceerder beeld.

Transparant leiderschap

Het Korps Mariniers is in dit opzicht een transformatie aan het ondergaan. Gehardheid is en blijft een kernwaarde bij Defensie, maar deze moet samen kunnen gaan met sociale veiligheid. Daarom zet het Korps in op een transparante manier van leidinggeven, waarbij straffen gemotiveerd worden en waarbij tegenspraak wordt geduld en zelfs verwacht. Als je als marinier op missie bent en de hoogste in rang neemt alle beslissingen, dan heb je eigenlijk gefaald, aldus Mastenbroek.

Leading by example

Mastenbroek zet in op leading by example. Een goed leider is iemand die tussen mensen in staat en meedoet, niet iemand die vanuit een ivoren toren bevelen uitdeelt. De beste leiders die hij heeft meegemaakt, zegt hij, waren leiders “die niet hun rang gebruikten om leiding te geven, maar hun persoonlijkheid.”

Leiderschap is een reis

Dit sluit aan bij Mastenbroeks holistische visie van leiderschap als een persoonlijke reis. Je hebt van geboorte bepaalde karaktereigenschappen nodig om leiding te kunnen geven, maar je moet ze ook trainen door te investeren in zelfreflectie, te lezen, en feedback en voorbeelden van anderen mee te nemen. Leiderschap moet je verdienen: een leider ben je pas wanneer je zo goed bent, dat ánderen jou een leider vinden.

De kunst van het opleiden: balanceerakte tussen kwaliteit en kwantiteit

Onze mariniers en al onze andere militaire toppers die op uitzending gaan moeten allemaal een keer worden opgeleid. Het opleiden vraagt niet alleen kennis, maar ook inzicht in de psychologie en groepsdynamieken van kandidaten, waarbij de opleider voortdurend de afweging moet maken tussen kwaliteit en kwantiteit. Je wilt als opleider de best mogelijke mariniers opleiden, maar tegelijkertijd moet je gewoon een bepaald aantal mariniers leveren: de balans hiertussen bewaken is een kunst waar nog te weinig waardering voor bestaat, aldus Mastenbroek.

Al deze thema’s – sociale veiligheid en gehardheid, leiderschap, opleiden – komen uitgebreid aan bod. Tussendoor deelt Mastenbroek het een en ander over zijn eigen ervaringen als marinier en als adviseur in Den Haag. Dat en meer in deze aflevering van Just Culture met Stefan Mastenbroek.